Коллеги - педагогический журнал Казахстана

Наша библиотека

Главная » Файлы » В помощь учителю » Казахский язык и литература

Үстеудің құрамдық түрлері
2014-11-17, 2:46 PM
СЫНЫП: 6 « » ӨТІЛЕТІН КҮНІ: САБАҚ РЕТІ: №
САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ: Үстеудің құрамдық түрлері.
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ: Үстеу құрамдық түрлері туралы түсінік беру.
1. БІЛІМДІЛІК: Оқушыларға үстеудің құрамдық түрлері туралы түсінік беру, құрамдық түрлерін ажырата білуге үйрету.
2. ДАМЫТУШЫЛЫҚ: көру, есту, ойлау қабілеттерінің дамуына ықпал ету..
3. ТӘРБИЕЛІК: Оқушылардың қазақ тілі сабағына деген қызығушылықтарын арттырып қана қоймай, сонымен қатар оларды адамгершілікке тәрбиелеу.
САБАҚ ТҮРІ: аралас сабақ.
ӘДІС –ТӘСІЛДЕРІ: көрсету, түсіндіру, сұрақ - жауап.
КӨРНЕКІЛІГІ: грамматикалық тірек – сызбалар, оқулық, дәптер, тақта, бор.
САБАҚ БАРЫСЫ:
I . ҰЙЫМДАСТЫРУ КЕЗЕҢІ:
Оқушылармен амандасу:
4. Сәлеметсіңдер ме, балалар!
5. Отырыңдар.
Кезекшімен сөйлесу:
 Сыныпта кім кезекші?
 Бүгін сыныпта кім жоқ?
 Оқушылар сабаққа дайын ба? Оқу құралдары тегіс бар ма?
ІІ ҮЙ ЖҰМЫСЫН СҰРАУ:
Үйге тапсырма: 270-жаттығу, ережені түсініп оқу, қайталау.
Қайталау сұрақтары:
 Үстеу дегеніміз не?
 Үстеулер қандай сөз таптарынан ауысып келген сөздер?
 Үстеулер морфологиялық құрылымына қарай неше топқа бөлінеді?
 Жалаң үстеулер нешеге бөлінеді?
 Күрделі үстеулер қалай жасалады?
ІІІ. ЖАҢА САБАҚ:

І. Негізгі үстеулерге қазіргі кезде құрамы жағынан түбір мен қосымшаға бөлшектеуге келмейтін үстеулер жатады. Мысалы: жылдам, тез, ақырын, ерте, кеш, бұрын, жорта, жоғары, төмен, қазір.
Негізгі ұстеудің көпшілігіне сын есім шырайының –рақ, -рек, -ырақ, -ірек, және –лау, -леу, -дау, -деу, -тау, -теу жұрнақтары жалғана алады. Мысалы: жылдам – жылдамырақ, жылдамдау, тез – тезірек, тездеу, ілгері – ілгеріек, ілгерілеу, кещ-ш – кешірек, кештеу т.б.
ІІ. Туынды үстеулерге жұрнақ арқылы және кейбір септік жалғауларының түбірімен сіңісіп, көнеленуі арқылы жасалған үстеулер жатады.
Туынды түбір үстеу тудыратын жұрнақтар:
 –ша., -ше: адамша, балаша, көзінше.
 –лай, -лей, -дай, -дей, -тай, -тей: шикілей, қыстай, осылай, ақшалай.
 –дайын, -дейін, -тайын, -тейін: тотыдайын, бұлақтайын, сұңқардайын т.б.
 – шама, -шеме: осыншама, біршама, соншалық т.б.
 – майынша, -мейінше, байынша, - бейінше, -пайынша, -пейінше құранды жұрнақтар айтпайынша, оқымайынша, тыңдамайынша т.б.
ІІІ. Күрделі үстеулер екі я одан да көп түбірдің немесе сөздің бірігіп, тіркесіп немесе қосарланып тұрақтануынан жасалады:
i. сөздің бірігуі арқылы жасалған күрделі үстеулері: жаздыгүні (жаздың + күні), таңертең (таң + ертең), ендігәрі (енді+гіден+әрі), биыл (бұл жыл), бүгін (бұл күн) т.б.
ii. сөздердің қосарлануы арқылы жасалған күрделі үстеулер: жоғары-төмен, енді-енді, әрең - әрең, қолма-қол, бет-бетімен, қолды-қолына т.б.;
iii. сөздердің тіркесуі арқылы тұрақтанып қалыптасқан күрделі үстеулер: күні бүгін, ала жаздай, ертеден қара кешке дейін, қаннен – қаперсіз күн ілгері, күн ұзаққа т.б;

ІV . Жаттығу жұмыстарын орындау:
272-жаттығу. Көшіріп жазып, үстеулерді тауып, оларды құрамы жағынан талдаңдар.
Үлгі: әрі – беріден – қосарланған күрделі үстеу.

V . САБАҚТЫ ҚОРЫТЫНДЫЛАУ:
Сабақты бекіту: сұрақ-жауап арқылы.
Үйге тапсырма: 273, 274-жаттығулар, ережені түсініп оқу, қайталау.
Бағалау.
Категория: Казахский язык и литература | Добавил: Гульнурка
Просмотров: 2006 | Загрузок: 0 | Комментарии: 1 | Рейтинг: 0.0/0
Добавлять комментарии могут только зарегистрированные пользователи.
[ Регистрация | Вход ]
Четверг, 2024-03-28, 1:20 PM
Приветствую Вас Гость

Форма входа

Категории раздела

Психология [194]
Педагогика [338]
Математика [864]
Физика [274]
История [385]
Классному руководителю [571]
Русский язык и литература [770]
Физическая культура [246]
Английский язык [456]
Искусство [204]
Родительский совет [19]
Биология [360]
Информатика [398]
Начальная школа [2040]
Мой Казахстан [258]
Технология [147]
Самопознание [197]
Технология труда [66]
Персональная рубрика учителя технологии труда Шукурова Суюнгали Сагинтаевич. Западно-Казахстанская область,Жанибекский район,СОШ имени Т.Жарокова
НВП и ОБЖ [47]
Профессиональное образование [180]
Дошколенок [574]
География [142]
Школьная библиотека [55]
Казахский язык и литература [642]
Химия [54]

Социальные закладк

Поиск

Друзья сайта

Академия сказочных наук

  • Теги

    презентация Ирина Борисенко открытый урок информатика флипчарт животные новый год 9 класс 5 класс творчество Казахские пословицы проект конспект урока 6 класс физика язык класс педагогика стихи Казахстан математика урок праздник наурыз познание мира музыка доклад программа литература география природа сценарий семья воспитание классному руководителю осень игра казахский язык и литература викторина Начальная школа тест конкурс ИЗО внеклассная работа литературное чтение Русский язык 3 класс технология воспитательная работа сказка Здоровье Оксана 8 марта искусство независимость английский язык психология учитель 3 класс биология статья внеклассное мероприятие классный час ЕНТ выпускной школа 1 класс Русский язык ЕГЭ тесты химия начальные классы Дети экология Дошкольники любовь разработка урока казахский язык самопознание Английский родители br конспект спорт критическое мышление патриотизм дружба дошколенок История обучение тренинг разработка 7 класс физическая культура игры КВН занятие детский сад физкультура Абай коучинг

    Статистика

    Рейтинг@Mail.ru