Коллеги - педагогический журнал Казахстана
Учительские университеты
| Главная » Статьи » Стихи о школе » Школа и классика |
«Сахараның ұлы сазгері»
| Қырықбаева Бақтыгүл Нұрғалиқызы Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданы, Кеңгірбай-Би ауылы Шәкәрім атындағы орта мектебінің І санатты музыка пәнінің оқытушысы Ән күй сабағы Сабақтың тақырыбы:«Сахараның ұлы сазгері» (Шәкәрім әндерін насихаттау) Мақсаты: Музыка сауаттылығын үйрету. Міндеті: 1) Шәкәрім әндерінің шығу тарихы туралы түсінік бере отырып, «Бостандық таңы атты» әнін нота сауаттылығымен қоса дирижерлау арқылы үйрету; 2) Оқушылардың музыкалық сауаттылқтарын, ән айту шеберліктерін одан әрі жетілдіру; 3) Оқушылардың эстетикалық сезімдерін, сұлулық, әдемілік, өнерді бағалап түсінуіне және әнге деген құштарлықтарын ояту, тәрбиелеу. Түрі: Толғау-концерт сабағы Типі: Жаңа білімді меңгерту Оқыту әдістері: Сұрақ – жауап, оқыта үйрету, рольдіік ойын әдісі Пән аралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих сабақтары Көрнекіліктер: Домбыра аспабы, Шәкәрім әндерінің жинақтары, Келденбай Өлмесековтың портреті, плакатттар (ұлағатты сөздер), баспасөз материалдары, «Бостандық таңы атты» әні, нота сызығының тақтасы Техникалық құралдар: Домбыра аспабы, баян аспабы, үнтаспа, фортепиано аспабы, кодоскоп, бейне таспа Сабақ барысы: Ұйымдастыру (музыка арқылы) І. Мұғалім сөзі: Балалар, біздің білім алып отырған мектебіміз кімнің атымен тығыз байланысты? – Шәкәрім атамыздың атындағы мектепте оқып отырмыз, - дейді. - Яғни, біз бүгін Шәкәрім атамыздыңәдеби мұраларын басқа артыяна көптеген әндер қалдырған композитор екендігін білеміз. Енді, балалар, «Сахараның ұлы сазгері» деген тақырыпта сабағымызды бастаймыз. Шәкәрім атындағы орта мектепте оқып отырғандықтиан, Шәкәрімнің сазгерлік өмірін, әндерін білуге тиіспіз. Сол себептен мен өздеріңе бірнеше сұрақтар беремін. 1. 37 жасында әкесі Құдайберді дүниеден қайтқан кезде Шәкәрім жеті жаста еді. Жеті жастағы баланың сазөгерлік өмірі қалай басталды? Кім айтады? - Оқушы: 37 жаста әкесі Құдайберді дүниеден қайтқан кезде Шәкәрім жеті жаста еді. Сол күннен бастап гол атасы Құнанбайдың қолында тәрбиеленеді. Алайда оның шын қамқоршысы 20 жастағы Абай болды. Шәкәрімнің білімін тереңдету мақсатында өз ауылында бір жыл ұстап, Шәкәрімге домбыра үреттіреді. Ол кісі болашақ сазгерге «Қорқыт», «Асан қайғы», «Кертолғау», «Бозінген», «Бозайғыр», т.б. күйлерді, аңыз әңгімелермен қоса үйретеді. - Жақсы, отыра ғой, Ал өнерге деген ынтасының артуын неден көруге болады? Кім айтар екен? - Шәкәрімнің шеберлігін қалай дәлелдейміз? - Сол кездегі Шәкәрім әндерін орындаушылардан кімдерді білеміз? - Шәкәрім әндері нотаға қалай түскен? Мұғалім сөзі: Сонымен бірге, Шәкәрім әндерін музыка зерттеушілер А.Серікбаева, Ш.Сәтбаева, Т.Бекқожина зернттеген. Т.Бекқожинаның «Аманат» және «Қазына» атты әндер жинағында Шәкәрімнің әндері нотасымен берілген (кітапты көрсету). Сонымен бірге «Аманат» әндер жинағына енбей қалған «Ел қайда?», «Бостандық таңы атты» әндері «Бұл ән бұрынғы әннен өзгерек» айдарымен Абай журналында жарияланып отыр. 1. Шәкәрімнің қандай поэмаларын білеміз? Осы поэмалардың негізгі идеясы неде? Мұғалім сөзі: Семейден келе жатқан жолда Еңлік – Кебек ескерткіші бар (экраннан көрсету). Осы Еңлік - Кебек әнін сыныбымыздың ата – анасы Әлімбай ағаның орындауында тыңдаңдар. 2. Шәкәрімнің қандай әндерін білеміз? Мұғалім сөзі: «Анамнан алғаш туғанда» әнін бәріміз білеміз ғой. Бір шумағын бәріміз қосылып айтайық. 1918 ж шыққан «Бұл ән бұрынғы әннен өзгерек» әнінің шығу тарихына келсек: Жақсылықұлы мен Алтыбаевтың орындауында көрініс ретінде тамашалайық (көрініс көрсету). 3. Өзіміздің жерлестеріміз Шәкәрім әндерінің шығу тарихын зерттеген қандай адамдары білеміз? Мұғалім сөзі:1918 жылы Шәкәрім өзінің 60 жасқа толуына байланысты шығарған әні: «Жылым – қой, жұлдызым - июль» атты әнінде баласы Ахаттың орындауында тындайық. Мұғалім сөзі:К.Өлмесеков туралы, А.Жікенов туралы қосымша мәлімет беріледі. ІІ. Мұғалім сөзі:Ән сабағында қолданып жүрген «Фортепиано аспабымен Шәкәрім әндерін сазды жұмбақты әуенін шешейік. 1.7 нотадан табу. «Бостандық таңы атты» 2.5 нотадан табу. «Анамнан алғаш туғанда» 3.4 нотадан табу. «Ел қайда» әні балаасы Қабыштың әні 4.3 нотадан табу «Кетермін артымда сөзім қалар» 5.2 нготадан «Қорқыт Қожа Хафиз түсіме енді де» ІІІ. Мұғалім сөзі:Енді балалар «Нота кілтін аш», «Сиқырлы сандықша» арқылы оқыта үйрету әдісін пайдалана отырып, «Шәкәрім» атамыздың атын жеті нота арқылы жарыққа шығарайық. 1. Шәкәрім Шығыстың күнгей сыртындағы жерде таза әдеби қызметпен айналысқа. Сол жердің атын ата? (Шақпақ) «до»-Ш 2. Шәкәрім әнінің орындаушы адамның атын ата? (Әбдіғали) «ре»-Ә 3. Керей руынан шыққан атақты домбырашы Біткенбай Шәкәрімге қандай күй үйрерткен? (Кертолғау) «ми»-К 4. Құдайбердінің Шәкәрімге туыстық жақындығы? (Әкесі) «фа»-Ә 5. Әнде, күйде, музыкалық шығармада екі рет қайталауды не деп атайды? (Реприза) «солы»-Р 6. Шәкәрім Абайға туыстық жақындығы? (немере інісі) «ля»-І 7. Шәкәрімнің өмірінің біраз жайы қай поэмада суреттелген? (Мұтылғанның өмірі) «си»-М Міне, балалар, Шәкәрім атамыздың атын жеті нотамен жарыққа шығардық. ІҮ. Мұғалім сөзі: Бүгінгі сабақтың негізгі тақырыбында Шәкәрім атамыздың «Бостандық таңы атты» әнін нотамен үйрену болатын. Бұл әннің шығу тарихына келетін болсақ, 1919 жылы ҚР-ның құрылу құрметіне арнап шығарған. Енді осы әнді әуенімен орындап жіберейік (домбырамен орындау). Ү. Мұғалім сөзі:Енді әннің ноталарын ажыратып алайық: 1. Пауза . . . 2. Дирижерлау 3. Өлшемін табу 4. Нотасымен айту 5. Алма кезек айту ҮІ. Мұғалім сөзі:Нота дәптерімен жұмыс. ҮІІ. Бекіту:Сын тұрғысынан ойлаудың қызығушылық ояту бөлімі: «Ой шабуылы» Бостандық таңы атты ҮІІІ.Үйге тапсырма беру: «Бостандық таңы атты» әнінің 3-4 жолдарын өз беттерімен нотаға салып үйрену ІХ. Бағалау | |
| Просмотров: 1190 | |
Четверг, 2024-04-25, 9:38 AM
Приветствую Вас Гость
Приветствую Вас Гость
Форма входа |
|---|
Категории раздела | ||
|---|---|---|
|
Социальные закладк |
|---|
Поиск |
|---|
Друзья сайта |
|---|
Теги |
|---|
Статистика |
|---|