Коллеги - педагогический журнал Казахстана
Учительские университеты
| Главная » Статьи » В помощь учителю » Казахский язык и литература |
Сын есім. Жабайы аңдар.
| Сабақтың тақырыбы: Сын есім. Жабайы аңдар. Сабақтың мақсаты: а) Сын есім туралы түсінік беру. ә) Оқушылардың сөздік қорларын молайту, ойлау қабілеттерін дамыту, ауызша сөйлеу дағдыларын арттару. б) Оқушыларды адамгершілікке, еңбекті дәріптеуге, қазақ тілін құрметтеуге тәрбиелеу. Қоршаған орта мен «Қызыл кітапқа» енген аң-құстардықорғауға шақыру. Сабақтың түрі: аралас. Сабақтың типі: жаңа сабақ. Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта. Пәнаралық байланыс: география, биология, орыс тілі. Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, оқу аудару, деңгейлік тапсырмаларды орындау, жұппен, топпен жұмыс. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі. 1. Оқушылармен сәлемдесу. 2. Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру. 3. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару. ІІІ. Оқушылардың білімін жан-жақты тексеру. - Табиғатты қорғау – баршаның міндеті деп аталатын тарауды аяқтадық. Көлдің айналасы – қарағайлы, қайынды орман. Ауасы өте таза. Табиғаты ерекше. Оның суы тұщы, мөлдір.Сол себепті көлдің қасында көптеген демалыс орындары бар. Мысалы, табиғат туралы көп өлеңдер, әңгімелер, мақалдар жазылған. Мақалдар. 1. Адамдардың . . . күні жоқ Оны айтуға . . . тілі жоқ. 2. . . . – қазына . . . – алтын . . . – байлық. Халқымыз табиғатты анаға теңеген. Өйткені,табиғатта тіршілік өсіп-өнеді. М.Мақатаевтың табиғат туралы өлеңі. Тоғай. Тоғай еді Қарасудың ар жағы, Қайда кеткен қамысы мен талдары... ... Талды қиған неткен суық қол еді, Торғай тозған, енді, сірә, жоқ емі... Тоғай тозған. Топалаң боп сиреген... Экологиялық мәселені өз өлең жолдарында М.Мақатаевта қозғап кеткен. Туған жер табиғаты – халқымыздың ұлттық мақтанышы. Сондықтан оны аялап қорғауға үлес қосу – біздің азаматтық борышымыз. ІV. Жаңа сабаққа дайындық: - Біздің Қазақстанда онтүстігінде неше түрлі жабайы аңдар мекендейді. Қандай аңдар білесіңдер? - Қоян, қырғауыл, елік, қасқыр, түлкі т.б. - Сөз табы нешеу? Бүгін біз сын есімге тоқтаймыз. Аюдың түсі қандай? Қоян қандай сәбіз жеп отыр? Қандай ағаштар өсіп тұр? - Жап-жасыл, биік-биік ағаштар өсіп тұр. - Қандай аю ұнайды? - Сүйкімді, үлкен, кіші. V. Жаңа сабақ: Сын есім – заттың түр-түсін, сын-сипатын, сапасын, салмағын, көлемін, дәмін білдіреді. Сұрақтары: Қандай? Қай? Жан-жануарлардың түйсігі адамдікінен сезімтал келеді. Адамдар эволюциялық өзгерістерінің арқасында түйсігінен гөрі сана мен ақылға көп мән береді. Жануарлардың жүріс-тұрысына қарап оны түсініп алатын адамдар ауа-райы, жыл мезгілдерінің қандай болатынын болжауға болады. Мысалы: иттер мазасызданып үріп немесе аквариумдағы балықтар жиі қозғалыс үстінде болса, жер сілкінісі болады. Сөздік жұмысы: Бөрене – бревно Тасқын су – половодье Ойпат жер – низменность Апанын кезіктірдім – увидел берлогу Сақтану – опасаться Ыңғайлы – удобный Қателеспейді – не ошибаются Болжағыш – предвидящий Күрке – палатка VI. Бекіту. 2-тапсырма, 119-бет, мәтінді оқу. Болжағыш аю. Біз Әлібай аңшының күркесіне қондық. Таңертең аңшы бізден біраз бөренені өзен жағасына тасуға көмек сұрады. Біз белшемізден қарға батып, түске дейін бөрене тасыдық. Аңшы сол жерге терілерін сақтайтын қойма тұрғызды. Соңынан жылы күркеде отырып, бәріміз шіл сорпасын іштік. - Сіз қойманы неге қырға тұрғыздыңыз? – деп сұрадым мен. - Көктемде ойпат жердің бәрін су басып кетеді. Көктем биыл ерте шығып, қар тез ериді, - деді аңшы. - Бірнеше ай бұрын сіз оны қайдан білесіз? - Оны білген мен емес, аюлар. Мен биыл қыста олардың үш апанын кезіктірдім. Бәрі де биік жерлерден қазылған. Бұл – көктемде болатын тасқын судан сақтану. Аңдар күз басынан мекенжайын ыңғайлы жерден сайлап алады, еш уақытта да қателеспейді, - деді аңшы. Деңгейлік тапсырмалар. ІІІ деңгей мәтін бойынша 5 сұрақ дайында. 1. Олар кімнің күркесіне қонды? 2. Қандай сорпа ішті? 3. Қандай судан сақтану керек? 4. Биыл қанша апанын кезіктірдіңіз? ІІ-деңгей мәтінінен сын есімдерді өзі тіркесіп тұрған сөзімен бірге теріп жазыңдар. Тасқын судан, биік жерлерден, ыңғайлы жерлерден. І-деңгей. 1) Суреттегі аңның атын жаз. Берілген сын есімдерді пайдаланып сөйлем құра: үлкен аю, кішкентай аю, сүйкімді аю. 2) Жолбарыс. Аңның атын жаз. Аңға сипаттама жаз. Жолбарыс – өте күшті жыртқыш аң. Ол 9-10 метр жерге секіреді. Жолбарыс қабанды, сиырды, жылқыны оңай өлтіреді. Ол аюды да өлтіре алады. Жолбарыс сағатына 120 км жүгіре алады. Ертеде Қазақстанның Іле, Балқаш, Шу, Сырдария, Зайсан сияқты өзен, көлдерінің қамысты жағасында жолбарыс көп болған. VII. Қорыту: Қызыл кітап – сирек кездесетін түрлер санының қазіргі жай-күйін көрсететін құжат Қазақстанның Қызыл кітабында сирек және жойылып бара жатқан түрлердің тізіміне енгізілген жабайы омыртқалардың 87 түрінің және өсімдіктердің 303 түрінің қазіргі таралуы, санының жай-күйі, биологиясы туралы мәліметтер келтірілген. Қалған жабайы аңдардың түрлерін жоғалтпау үшін Қазақстанда көптеген қорықтар жұмыс істейді. Олар: 1) Ақсу жабағылы қорығы Оңтүстік Қазақстан облысы. 2) Наурызым қорығы. Қостанай облысы, Наурызым ауданында орналасқан. 3) Алматы қорығы. Алматы облысы, Іле ауданы. 4) Барсакелмес қорығы. Солтүстік Батыс Қазастан облысы. 5) Қорғалжын қорығы. Ақмола облысы. 6) Марқакөл қорығы. Солтүстік Қазақстан облысы. 7) Үстірт қорығы. Маңғыстау облысы. 8) Батыс Алтай қорығы. Шығыс Қазақстан. 9) Алакөл қорығы. Алматы облысы. Сабақ үстінде оқушылардың білімін білім деңгейіне қарай бағалаймын. Бұл қай аң? Жабайы аңдарды табыңдар? Сөйтіп атын атаңдар. VIII. Үйге тапсырма: «Болжағыш аю» мәтінін оқып, әңгімелеу; жабайы аңдар туралы альбом жасау. | |
| Просмотров: 866 | Комментарии: 4 | |
Среда, 2024-04-24, 3:14 AM
Приветствую Вас Гость
Приветствую Вас Гость
Форма входа |
|---|
Социальные закладк |
|---|
Поиск |
|---|
Друзья сайта |
|---|
Теги |
|---|
Статистика |
|---|