Коллеги - педагогический журнал Казахстана
Учительские университеты
| Главная » Статьи » В помощь учителю » Дошколенок |
Игра - как способ обучения казахскому языку
| Игра - как способ обучения казахскому языку Мукушева Б.К. КГКП «Ясли – сад № 114 «Бахыт» Изучение казахского языка в дошкольных организациях позволяет полнее реализовать его воспитательный и развивающий потенциал, оптимально сочетать коммуникативные потребности и возможности их выражения на казахском языке детьми дошкольного возраста и тем самым способствует формированию гармонично развитой личности ребёнка, его общих и языковых способностей, более прочному усвоению казахского языка при его дальнейшем изучении. Общепризнанным фактом является и то, что раннее изучение ребенком казахского языка положительно влияет на развитие таких качеств личности как память, внимание, логическое мышление и творческую активность. Изучение казахского языка приобщает детей к культуре казахского народа. Сейчас совершенно ясно, что знание государственного языка поможет ребенку в будущем эффективно реализовать себя в профессиональной деятельности, будет способствовать гармоничному, всестороннему развитию его личности, служить показателем его культурного уровня, средством самоутверждения. Учитывая возрастные особенности детей дошкольного возраста, игра является наиболее приемлемым способом успешного обучения казахскому языку. Организованная учебная деятельность строится так, чтобы атмосфера игры царила на ней с первой и до последней минуты. Чем больше детей погружается в атмосферу игры с непредсказуемым результатом, тем успешнее будет происходить обучение. Игры подразделяются на ситуативные, соревновательные, ритмо-музыкальные и художественные, которые можно использовать в обучении языку. К ситуативным относятся ролевые игры, которые моделируют ситуации общения по тому или иному поводу. Они, в свою очередь, делятся на игры репродуктивного характера, когда дети воспроизводят типовой, стандартный диалог, применяя его к той или иной ситуации и импровизационные игры, требующие применения и видоизменения различных моделей. Естественно, может (и должен) возникнуть промежуточный момент, когда в репродуктивную игру вносится элемент импровизации. К соревновательным относятся большинство игр, способствующих усвоению лексики и грамоты. В них побеждает тот, кто лучше владеет языковым материалом. Это всевозможные кроссворды, аукционы, настольно-печатные игры с лингвистическими заданиями, выполнение команд и т.п. Ритмо-музыкальные игры – это всякого рода традиционные игры типа хороводов, песен и танцев с выбором партнеров, которые способствуют не столько овладению коммуникативными умениями, сколько совершенствованию фонетической и ритмо-мелодической сторон речи и погружению в дух языка. Художественные, или творческие, игры – это вид деятельности, стоящий на границе игры и художественного творчества, путь к которому лежит для ребенка через игру. На границе ситуативных импровизационных игр и творческих драматизаций находится такой вид деятельности, как импровизация на тему известной сказки, уже проигранной в устоявшемся виде. Например, игра в «Шалқан» и «Үйшікей» в которых, в зависимости от количества играющих и усвоения новой лексики, появляются новые персонажи и реплики. С целью формирования фонематических, коммуникативных и навыков говорения, во время организованной учебной деятельности можно использовать игры и игровые приёмы по темам. Среди игр и игровых приемов, направленных на развитие этих навыков можно выделить: различного рода загадки (артикуляционные, звуковые, цифровые, предметные) в исполнении педагога или кукольного персонажа (дети комментируют отгадки словами «Иә» или «Жоқ», игры «Суық-ыстық», «Тыныш-шулы», «Жақсы-жаман»; «Мақсатқа жет» (ребенок с завязанными глазами должен дойти до определенной цели с помощью подсказок педагога на казахском языке), альтернативные игры-упражнения, выполняемые педагогом или куклой и сопровождаемые оценкой детей («Иә»-«Жоқ», аплодисментами). Во время изучения тем, таких как: «Менің отбасым», «Санау», «Түстер», «Жануарлар», «Қонақ күту», «Дүкен», «Киімдер», «Көкөністер және жемістер» «Біз мектепке барамыз», проводятся следующие игры: • «Не жоқ?» Педагог убирает несколько игрушек или карточек, лежащих среди прочих на столе. Дети, «проснувшись», должны назвать эти игрушки или карточки. • «Досыңның даусын таны». Один из детей поворачивается лицом к доске, а дети выходят к доске и здороваются .Нужно угадать, кто поздоровался и ответить .Если ответ правильный, то водящим становится тот, кого узнали. • «Жануарлар». Дети должны назвать как можно больше зверей, имеющихся у них. Таким образом, можно сделать вывод, что большую помощь в обучении казахскому языку оказывают игры. Их использование даёт хорошие результаты, повышает интерес ребят к языку, позволяет сконцентрировать их внимание на главном - овладении речевыми навыками в процессе естественной ситуации, общения во время игры. Итак, что же касается способов создания игровых ситуаций общения дошкольников на казахском языке, то здесь необходимо воссоздать в этих целях внутренние и внешние условия общения. К внутренним условиям общения в данном случае относятся мотивационная основа и речевая установка на изучение казахского языка. К внешним условиям общения относятся обеспечение предметного содержания общения и организация коммуникативной обстановки во время организованной учебной деятельности. Следует отметить, что коммуникативная обстановка должна характеризоваться умственной и эмоциональной активностью общающихся, атмосферой дружелюбия, доверия и взаимопонимания. Созданию такой обстановки способствует также оснащение учебной комнаты игрушками, игровыми атрибутами, магнитной доской и магнитофоном. Все это является необходимыми условиями для детей дошкольного возраста. Применение игровых технологий дает положительные результаты, что сказывается на достижениях детей к концу учебного года. Использованная литература: 1. Бондаренко А.К. Дидактическая игра в детском саду 2. Выготский Л.С. Вопросы психологии детской игры 3. Крупская Н.К. Роль игры в детском саду 4. Макаренко А.С. Лекции о воспитании 5. К.Д. Ушинский Человек как предмет воспитания 6. Эльконин Д.Б. Психология игры. Ойын – қазақ тілін оқытудың тәсілі Мукушева Б.К. № 114 «Бақыт» балабақшасы КМҚК Мектепке дейінгі мекемелерде қазақ тілін оқыту тәрбиелеу және дамыту потенциалын толық жүзеге асыруға, мектепке дейінгі жастағы балалардың қазақ тілінде қарым-қатынас қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін тиімді үйлестіруге ықпал етеді және сонымен қатар баланың жеке тұлғасының, оның жалпы тілдік қабілеттерінің дұрыс қалыптасуына, қазақ тілін одан әрі жақсы үйренуіне жағдай жасайды. Балаға қазақ тілін ерте жастан үйрету жеке тұлғаның есте сақтау, зейін, логикалық ойлау және шығармашылық белсенділіктерінің дамуына жағымды әсер етеді. Балаларды қазақ тіліне үйрету қазақ халқының мәдениетін үйренуге көмектеседі. Қазір баланың мемлекеттік тілді білуі келешекте өзін кәсіби қызметте тиімді көрсетуіне, оның жеке тұлғасының жан-жақты, жүйелі дамуына ықпал етеді, оның мәдениет деңгейінің көрсеткіші, өз-өзін нақтылау құралы ретінде қызмет етеді. Мектепке дейінгі жастағы балалардың ерекшеліктеріне сәйкес ойын қазақ тілін үйретудің тиімді тәсілі болып табылады. Оқу әрекетін ұйымдастыру оның алғашқы минутынан бастап соңына дейін ойын патшалық құратындай етіп құрылады. Ойын әлеміне неғұрлым көп бала болжамсыз нәтижелермен қаншалықты енсе, оқыту соншалықты табысты болады. Тілді үйретуге қолдануға болатын ойындар ситуациялық, сайыс түрінде, музыкалық-ритмдік және көркемдік болып бөлінеді. Ситуациялық ойындарға кез-келген қарым-қатынас жағдайын бейнелейтін рольдік ойындар жатады. Олар өз кезегінде репродуктивті сипаттағы ойындар деп бөлінеді, балалар имправизациялық ойын барысында әртүрлі модель түрлерін өзгертуді және қолдануды талап ететін типтік стандартты диалог жасағанда қолданады. Әрине, репродуктивті ойындарға импровизация элементі енгенде аралық сәттер (момент) туындауы мүмкін. Сайыс түріндегі ойындардың басым көпшілігіне лексика мен сауаттылықты меңгеруге ықпал ететін ойындар жатады. Мұнда кім тілдік материалды жақсы меңгергендер жеңіске жетеді. Олар сөзжұмбақтар, аукциондар, лингвистикалық тапсырмалары бар үстел үсті-баспа ойындары, топтық орындаулар және т.б. Музыкалық-ритмдік ойындар – бұл коммуникативтік іскерліктерін меңгергенімен қоса тілдің фонетикалық және ритмо-әуендік жағын жүзеге асыратын әртүрлі дәстүрлі ойындар. Көркемдік немесе шығармашылық ойындар – бұл ойын мен көркемдік шығармашылықтың шекарасында тұрған іс-әрекет түрі, бала үшін оның жолы ойын арқылы өтеді. Өз кезегінде оларды драматизацияға бөлуге болады (шағын қойылымдарды қазақ тілінде сахналау); графикалық диктант, аппликация сияқты және т.б. бейнелеу ойындары; және шығармашылық-сөздік (рифмдер таңдау, топ болып шағын ертегілер құрастыру). Ситуативті имправизациялық ойын мен шығармашылық драматизация ойынының шекарасында танымал ертегіні имправизациялау сияқты әрекет түрі тұр. Мысалы, ойыншылардың саны мен жаңа лексиканы меңгеруіне байланысты жаңадан кейіпкерлер пайда болатын бұрыннан белгілі «Шалқан» немесе «Теремок» ойыны. Ұйымдастырылған оқу әрекеті барысында фонематикалық және коммуникативтік сондай-ақ, сөйлеу дағдысын қалыптастыру мақсатында тақырып бойынша ойындар мен ойын тәсілдері қолданылады. Осы дағдыларды дамытуға бағытталған ойындар мен ойын тәсілдер арасында бөліп айтар болсақ: әртүрлі жұмбақтар (артикуляциялық, дыбыстық, сандық, заттық) педагогтың немесе қуыршақ кейіпкердің орындауында (балалар жұмбақ шешімін «Иә» немесе «Жоқ» деп жауап береді), «Суық-ыстық», «Тыныш-шулы», «Жақсы-жаман»; «Мақсатқа жет» ойындары (көзі байланған күйінде балалар белгіленген мақсатқа педагогтың қазақ тілінде айтуы бойынша жетуі керек), педагогпен немесе қуыршақпен орындалатын және балалардың («Иә»-«Жоқ», шапалақтау) бағасымен сүйемелденетін альтернативтік ойын – жаттығулар. «Менің отбасым», «Санау», «Түстер», «Жануарлар», «Қонақ күту», «Дүкен», «Киімдер», «Көкөністер және жемістер» «Біз мектепке барамыз» - тақырыптарын өту барысында келесі ойындарды міндетті түрде қолданамын: • «Не жоқ?» Педагог үстел үстіндегі кәртішкелер немесе ойыншықтардың ішінен бірнешеуін жасырады. «Оянған» балалар жоқ ойыншықтарды немесе кәртішкелерді атайды. • «Досыңның даусын таны». Балалардың біреуі тақтаға шығып, теріс қарап тұрады, ал балалар тақтаға шығып, амандасады. Бала кімнің амандасқанын тауып, жауап береді. Егер жауап дұрыс болса, онда кімді таныса жүргізуші сол болады. • «Жануарлар». Балалар өздеріндегі жануарларды мейлінше көп атау керек. Осылайша қазақ тілін үйретуде ойын үлкен көмек болып табылады деп қорытынды жасауға болады. Ойынды пайдалану жақсы нәтиже береді, балалардың тілге деген қызығушылығын арттырады, олардың зейінін ең бастысы - ойын барысындағы қатынаста кадімгі жағдаяттар үрдісінде тілдік дағдыларды меңгеруге аударуына көмектеседі. Сонымен, мектепке дейінгі балалардың ойын барысында қазақ тілінде сөйлеуін туғызу тәсіліне қатысты, бұл мақсатта қарым-қатынастың ішкі және сыртқы шарттарын қайта құру керек. Бұл жағдайда қарым-қатынастың ішкі шарттарына мотивациялық негіз және қазақ тілін үйрету бойынша тілдік бағдар жатады. Қарым-қатынастың сыртқы шартына қатынастың заттық мазмұны және ұйымдастырылған оқу әрекеті барысында коммуникативті жағдайды ұйымдастыру жатады. Коммуникативті жағдай қарым-қатынас жасаушылардың ақыл-ой және эмоционалдық белсенділік, достық атмосфера, сенімділік пен өзара түсінісушілігімен сипатталады. Мұндай жағдайды қалыптастыруға сондай-ақ оқу бөлмесін ойыншықтармен, ойын жабдықтарымен, магнит тақтасымен және магнитофонмен жабдықтау ықпал етеді. Мұның барлығы мектепке дейінгі кезеңдегі балаларға қажетті жағдай болып табылады. Ойын технологияларын қолдану балалардың оқу жылының соңындағы жетістіктеріне оң ықпалын тигізеді: а) «Қатынас» білім беру саласындағы мектепке дейінгі балалардың құзіреттілігінің даму мониторингі, іс-әрекет түрі: қазақ тілі б) Жыл бойы қалалық және облыстық «Қазақшаң қалай, балақай», «Менің елім-Тәуелсіз Қазақстан», «Алғашқы қадам» сайыстарына қатысу. Педагогтармен және ата-аналармен жұмыс жүргізе отырып оларға өткізілген ойын технологияларын бекітуді қолдануды ұсынамын, ол үшін әр жас ерекшелік топтардағы педагогтарда мемлекеттік тілдегі «Күнделікті қарым-қатынас сөздігі» бар, топтарда «Қазақ тілін үйренеміз» деген ақпараттық тақталар жабдықталған, ойын банкісі қолжетімді жерде орналасқан. Қолданылған әдебиеттер: 1. Бондаренко А.К. Дидактическая игра в детском саду 2. Выготский Л.С. Вопросы психологии детской игры 3. Крупская Н.К. Роль игры в детском саду 4. Макаренко А.С. Лекции о воспитании 5. К.Д. Ушинский Человек как предмет воспитания 6. Эльконин Д.Б. Психология игры. | |
| Просмотров: 1809 | |
Вторник, 2024-04-23, 6:01 PM
Приветствую Вас Гость
Приветствую Вас Гость
Форма входа |
|---|
Социальные закладк |
|---|
Поиск |
|---|
Друзья сайта |
|---|
Теги |
|---|
Статистика |
|---|