Коллеги - педагогический журнал Казахстана
Учительские университеты
| Главная » Статьи » Личности |
Бауыржан Момышұлының азаматтық тұлғасы
| ШҚО, Семей қаласы «№8 отбасы үлгісіндегі балалар үйі» КММ ІІ- санатты тәрбиеші-Арқашбаева К.К. Бауыржан Момышұлының азаматтық тұлғасы Бауыржан Момышұлының азаматтық тұлғасына арналған өнеге сағаты түрінде өткізілген ашық сабақтың мақсаты: а) Бауыржан Момышұлының «сегіз қырлы, бір сырлы» азаматтығын таныту; ә) «Отан қорғау – нағыз ер азаматтын ісі» екеніні білдіру арқылы оқушыны Отанды сүюге, халқының қамын жеп, әдет-ғұрпын қастерлеуге, ана тілінің абыройы үшін күресуге үйрету; б) Бауыржанның отаншылдығын өнеге ету. Сабақтың көрнекілігі Баукеннің кітаптары, портреті, газеттер, буклет т.б. алынды. «Ешімде ұмытылмайды, Ешнәрсе де ұмыт қалмайды». Аталар рухына тағзым ету. Бір минут үнсіздік. - Ұлан даланың алып ұлы Бауыржан Момышұлының өмір жолдарына арналған өнеге сағатымызды ашық деп жариялаймын. - Құрметті ұстаздар мен оқушылар! Бүгінгі біздің өнеге сағаты аты аңызға айналған Халық қаhарманы Бауыржан Момышұлына арналады. Өздеріңіз білетіндей биыл ұлы Жеңіске – 70жыл, қазақстанның Қарулы Күштеріне – 18 жыл толып отыр. Халық ерлерінің ұлы істерін, өткен өмір белестерін келер ұрпақ ұмытпасын деген мақсатпен өткізгелі отырған тәрбие сағатымыз бастауға етіңіздер. Кіріспе сөз Бауыржан Момышұлы 1941 жылы Ұлы Отан соғысы басталасымен даңқты генерал майор И.В.Панфиловтың басшылығымен Алматы маңында жаңадан жасақталған 316 атқыштар девизиясының құрамында майданға аттанады. Батальон полк, командирі қызметін атқарады. Соғыстың соңғы жылдарында гвардиялық дивизияны басқарады. Бауыржан Момышұлының әсери шеберлігі Москва түбіндегі шайқастарда айқын көрінеді. Генерал – полковник И.В.Чистяков былай деп сипаттайды «Бауыржан айтқанынан қайтпайтын тік мінезді ақиқатты ғана айтатын қазақ жігіті болатын, екінші бір мінезі ұлтжандылығы». Генерал Понфилов басқарған 316 дивизия Москва үшін болған ауыр шайқаста өзін ішпес даңқа бөледі. Олар табандылықтың ерліктің батырлықтың үлгісін көрсетті. 16 қарашада Панфиловшылар гитлершілірдің Волоколомск тас дол арқылы Москваға ұмтылған бірнеше шабуылын қайтарды. 1941-1945 жылы әскери комисариат 1196, 164 адамды әсер қатарына шақырды. Сол боздақтардың көбі қайтпады, 410 мың қазақсатндық хабар-ошарсыз кетті. Сол кездегі жауға қарсы аттанған әр жауынгердің мақсаты фашизмнен өз Отанын қорғау еді. Сол кездегі өткен соғыс тарихымен қарапайым адамдардың шыдамдылығы мен қайсарлығы ерліктері туралы біз білуге тиіспіз. Бауыржан басқаша істеді. Ол жау шебіне генерал белгілеп берген мезгілден бір жарым сағат кешіктіріп бастады. Мен бұл уақыттың ішінде оның солдаттары салған жолмен бастағанымен жауды тиісті уақыттан бұрын қуып шықты. Адам шығыны да аз болды. Себебі олардың жолын артелерия аршып отырған еді. Мәскеу түбінде генерал-майор И.В.Панфилов қолбасшылық еткен даңқты 316-шы атқыштар дивизиясы ерлікпен шайқасты. 1941 жылғы қарашада Дубосекова түбінде ұрыс салған 1075 атқыштар полкінің танк жоюшылар тобының ерлігі елге мәлім болды. Осы топта болған ротаның саяси жетекшісі В.Г.Клачковтың «Ресей кең байтақ, бірақ шегінерге жер жоқ, артымызда Мәскеу» деген сөзі майданды шарлаған ұранға айналып кетті. Мәскеу үшін шайқаста И.В.Карпов қолбасшылық еткен атқыштар полкімен аға лейтенант Б.Момышұлы басқарған батальонның жауынгерлері ерекше табандылықпен қаhармандық көрсетті. Дивизия жаудың 4есе басым күшіне қарсы кескілескен ұрыстар жүргізді. Мәскеу үшін болған соғысты шайқастарды еске ала келіп, Ұлы Отан соғысының аты аңызға айналған қаhарманы Кеңес Одағының Батыры белгілі жазушы Б.Момышұлы былай деп жазды «Біздің жүрегіміз темір емес, бірақ біздің кек отымыз қандай темірді болса да, ерітіп, күдіріп жібере алады. Біздің үрейді жеңетін ең күшті қаруымыз бар, ол - Отанға деген суйіспеншілік». 5-оқушы. 1955 жылы Бауыржан Момышұлы Армиямен қоштасты. 11 ай қызыл әскер, 14 ай взвод, 9 ай атқыштар полк штабының бастығының орынбасары, 6 ай республикалық әскери комиссияның нұсқаушысы, 5 ай батальон орынбасары, 6 ай девизия командирі, 5жыл әскери академияда әскери провессор болды. Академиядағы тыңдаушылардың естелегінен Момышұлының дәрістерін біздер барлық уақытта асыға күтетінбіз. Ол кез келген материалды конспектіге қарамай-ақ схемаларды пайдаланып, жауынгерлік тәжірибенің мысалдарымен бекіте отырып, түсінікті етіп жеткізетін. Біздің академияда полковник Момышұлы тыңдаушылар мен оқутышаларда қарапайымдылығы мен ойын тіке, бүкпесіз ашық айтатындығы үшін, әділдігі мен ақжарқын мінезі үшін жақсы көретін. 6-оқушы: 1995жылы қаруын қаламға айырбастап азаматтық өмірге ауысқанда әдеби шығармаларымен де өз биігіне көтерілді. 7-оқушы: Б.Момышұлының «Ескертпе» өлеңі Найзадан қол босаса, ұалам алдым, Толғанып оқиғаны көп ойядым. Тырмысып әл келгенше көргенімді Жалтақтамай, именбей, ашық жаздым. Ошырсам көп ойланып, күнім жақын, Ер адам біле бермейді сөздің парқын. Ұрпаққа аирнап істеген адал еңбек Ақниеттен ұсындым саған халқым. Жазушы болмаған соң менің затым 1-оқушы: Кешіп өтіп кешегі от-жолынан, Дүниеге ерлігімен танылған, Кең жауырынды, Талғардай тік иықты. Бөрі кеуде, бүркіт қабақ Бауыржан, Қалтыраған атынан жау ордасы, Панфиловтың жорықтағы жолдасы, Даңқ туын майдандағы көтерген Гвардия бөлімінің қолбасы. 2-оқушы: Бауыржан Момышұлы 1910жылы Жамбыл облысы, Жуалы ауданында қарапайым отбасында дүниеге келген. Әкесі-Момыш,шешесі-Рәзия. Әкесі жаны жомарт, көзі ашық, көкірегі ояу кісі болған. Отбасыларында 4 қыздан кейін әкесі Момыш 50-ді еңсіреген шағында Бауыржан дүниеге келіпті. Тәуіржан деген інісі бір жасында қайтыс боп кеткен. Әкесінен аздап хаттаныған Бауыржан көрші Евгеньевка аулындағы орыс мектебінде 1 жыл оқып, бастауыш мектепті тәмамдады. 1921жылы шымкенттегі жеті жылдық мектепке түсіп, 1928жыл бітіреді. Жиырма жастан сәл асқан кезде ол міндетті әскери қызметке шақырылып, өзінің бүкіл болашағын Қызыл Армиямен мәігілікке байланыстырды. 1-оқушы: 1941жылы Ұлы Отан соғысы басталды. Қаншама кеңес адам сол соғыста мерт болды.(«Соғыстан қайтқан содаттар» әні хормен орындалады) 2-оқушы: Бауыржан ағамыз сұрапыл соғыстың басынан аяғына дейін қатысты. Ол лейтенант шенінен бастап, полковник атағына дейін көтерілді,взвод,батальон,полк және девизия басқарды. 3-оқушы:Соғыс – адамзат өмірінің ұлы трагедиясы. Соғыс-адам жанын қинайтын ең ауыр,ең ашы азап. («Кептерлер» әні орындалады). 4-оқушы: Мазасыз сол күндерде Бауыржан Момышұлы басқарған бөлімшелердің жау шабуылын қайтаруға көрсеткен ерліктері аз емес. Оның батырлығымен көзге түскені де осы түс. 1941 жылы Москва түбінде 27рет сәтті шайқас жүргізді. Батырдың 207рет ұрысқа қатысып, 5рет өлімнің құрсауында қалғаны,2рет өлімші болып жараланғаны туралы «Ақиқат пен аңыз» кітабында жазылған. Қырық екінші жылдың аязы сықырлаған қысы еді. Біздің панфиловшылар дивизиясы Ескі тверь жерінде шабыулға шыққан кез. Біздің 8-гвардиялық панфиловшылар дивизиясының командирі генерал Чистяков болатын. Жігерлі,қатал,әрі батыл адам болатын. Ол Бауыржанға жауынгерлерді шабуылға қайта көтеріп жаудың екінші бекініс шебінде кідірмей басып алуды бұйырды. Бауыржанның орнында Бауыржандай тәртіпті,бірақ істі бір жақты ғана түсінетін басқа бір командир болған болса,не істер еді.Әрине ол генерал бұйрығын екі етпей шабуылға шығар еді. Көркемді жұмыр емес жазған хатым,, Салмактайтын саналы ер табылса, Атаусыз неге қалсын менің атым. 8-оқушы: Борп-борп борпылдақ, Борпылдақта қызыл тақ, Қызыл тақта үш тармақ, Үш тармақта шұқыршақ, Шұқыршақта бал қаймақ, Бал қаймақта сұр жайдақ, Сұр жайдақта сері бойдақ. (Күл,от,мосы,қазан,тамақ,қақпақ,ожау) 9-оқушы: 1. Тексізден тезек артық Арсыздан айуан артық. 2. Отан үшін отқа түс күймейсің. 3. Өлтірсең,өлімнен құтыласын, Өлтірмесен,өлімге тұтыласың. 4. Қайратыңа әдісіңді жолдас ет, Әдісіңе ақылыңды жолдас ет. Батырдан қалған өсиет Ерлік елеусіз қалмасын. Қиын сәтте тізгініңді босатпай,шапшаң да шебер қимылда. Ұрыста тәуекел ету де – ерлік. Жерге тер төгіп,халыққа қан төгіп қызмет етуден аянба. Батыр батыр емес,батырларды бастаған батыр. Тәуелсіз жеңіс жоқ. Адам бойындағы басты сезім – парыз сезімін ұштап тәрбиелеу. Өтірік барып тұрған зиянды у. Ерлікті оның мерт болуынан іздемей,оның өзінен іздеу керек. Кім қорғана алмаса, сол өледі. Мақал,мәтел – өмір тәжірибесі. Тіл байлығы,тіл тазалығы-ұлт қасиетінің салт-санасының –ұлт безерлік тудырады. «Қадірін білмеппіз ғой тірі кезде,- Деп жылар қайран қазақ мен өлгенде. Ұрпақ айтар сексен мен жүздігімді, Тарихтың түпкірінен сөз келгенде» Б.Момышұлы Мұғалім: Балалар,біз бүгінгі сабақта Б.Момышұлын жан –жақты қырынан таныдық.Білімімізді мына сөзжұмбақ арқылы ортаға салайық. 1. Бауыржанның халық берген атағы. 2. Бауыржанның жорықтағы жолдасы,генерал-майор. 3. Кеңес Одағының батыры. 4.Партизан жазушы. 6. Кеңес Одағының батыры 7. Рейхстагке ту тіккен қаhарманымыз. 8. Шығыстың қос шынарының бірі. 9. Бауыржан атамыздың ең жоғары әскери атағы. ССРО президенті М.С.Горбачевтың 1990жылы 11 желтоқсандағы Жарлығы бойынша, 194-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысында неміс-фашист басқыншыларына қарсы күресте көрсеткен ерлігі мен қаhармандығы үшін полковник Бауыржан Момышұлына Совет Одағының Батыры атағы берілді. 1967жылы «Қазақфильм» киностудиясы Б.Момышұлының «Москва үшін шайқас» атты кітабының негізімен толықметражды, көркем-суретті «ел басына күн туса» фильмін экранға шығарды. Мұғалім: Құрметті балалар! Бауыржан атамыз сиақты өмірі өнегелі істерге толы қасиетті тұлғаны жете біліп, оларды мәңгі есте тұту – біздің қасиетті борышымыз. | |
| Просмотров: 1319 | Комментарии: 1 | |
Пятница, 2024-04-26, 3:20 AM
Приветствую Вас Гость
Приветствую Вас Гость
Форма входа |
|---|
Категории раздела |
|---|
Социальные закладк |
|---|
Поиск |
|---|
Друзья сайта |
|---|
Теги |
|---|
Статистика |
|---|