Жұмыс тақырыбы: Экологиялық жағдай және адам денсаулығы.
Бұл тақырыпты алған мақсатым: адамның денсаулығының сыртқы ортамен байланысын көрсету; экологиялық жағдайларға байланысты аурулар туралы мәлімет жинақтау, экологиялық жағдайды төмендететін факторларды көрсету, проблеманы шешу жолдарын анықтау.
Бүгінгі таңда 30млн астам адамдар экологиялық жағдайлары төмен аудандарда тұрады, осы ортада сәтті аудандармен салыстырғанда ауру бірнеше есе артық болады. Қоршаған ортаның жағдайы оның құрамындағы әр түрлі зиянды заттармен анықталады. Аурулардың өсуі экологиялық жағдайдың төмендеуімен тікелей байланысты .
Адамның денсаулығының төмендеп, ауруға шалдығуын ағзаның ортаға толық бейімделе алмаумен, қолайсыз әсерлерге берген теріс жауабы ретінде қарастыру керек. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының анықтамасы бойынша, денсаулық дегеніміз-бұл тек аурудың болмауы емес, ол толық физикалық, психологиялық және әлеуметтік қолайлылық.
Ғалымдардың есептеуі бойынша адамдардың денсаулық жағдайы 50-52% өмір сүру салтына, 20-25%-тұқым қуалау факторларына, 18-20%-қоршаған орта жағдайларына, ал 7-12%-ғана денсаулық сақтау саласының деңгейіне байланысты болады. Бұрын болмаған антропогенді факторлар жаңа техногенді ауруларды туғызады.
Адамның денсаулығына зиянды әсер ететін факторлардың ішінде әр түрлі ластаушы заттар бірінші орын алады. Адамның іс-әрекетті нәтижесінде биосфераға, оған тән емес 4 млн-нан астам заттар шығарылған. Сонымен қатар, жыл сайын қоршаған ортаға мыңдаған жаңа заттар шығарылады. Олардың көпшілігі ксенобиотиктер, яғни адам мен басқа тірі ағзалар үшін бөтен заттар. Аурулардың көбеюі сонымен қатар табиғи ортаның әр түрлі трансформацияларымен, оның толық бұзылуы, өнеркәсіптік кешендерге, бір типті тұрғын жерлерге, яғни «үшінші табиғатқа» айналуына байланысты. Денсаулыққа әлеуметтік және экономикалық жағдайлардың әсері артып отыр. Табиғи және физико-химиялық тұрғыдан алғанда таза орта болса да, қолайсыз әлеуметтік-экономикалық жағдай ауру мен өлімнің артуына әкелетінін өмір көрсетіп отыр. Әлеуметтік-экономикалық жағдайын нашарлауы адамның психологиялық күйі мен стрестік құбылыстар арқылы әсер етеді. Ерсултан Бүгінді таңда қала экологиясы, экология саласында өзекті мәселеге айналуда, оның себебі соңғы мәліметтер бойынша қала тұрғындарының саны өсуде-49%
Мен өзімнің жұмысымда қала тұрғындарының жағдайлары туралы айтқым келеді. Қала немен ерекшеленеді: халық саны көп, автокөліктер саны көп, әр түрлі саладағы өнеркәсіптер көп, ауданы үлкен сондықтан барлық қалалардың проблемасы қоршаған ортаның ластануы, ал адамның өмірі тікелей қоршаған ортамен байланысты. Қоршаған ортаны ластайтын факторлар көп солардың ішінде Қостанай облысы, Рудный қаласынын толғандырған екі негізгісін көрсетіп өтсем: 1.автокөліктер бөлетін заттар
2 .қатты тұрмыстық қөқыс мәселесі
Қостанай облысының қоршаған орта жағдайы.
Автокөліктер ауа ластандырушылардың негізгі көзі ретінде қарастыруға болады.Автокөлік шығарады:азот оксидің(NO)азот диоксидің(NO2) көмірқышқыл газын,(CO2) көмірсуларды, түтін, күкірт оксиді(SO2)ауыр металдарды. 2010 жылы ауаның ластандыру көрсеткіші 3-ке тең. Бұл дегеніміз ластану деңгейіне қарағанда «Жоғары ластандыру деңгейіне» жатады. Бұл көрсеткішке кіреді: көміртек оксиді, азот оксиді, күкірт диоксиді және қатты бөлшектер.
Ауаның ластану деңгейі бір қатар себептерге байланысты. Мысалы дизельді машиналар бензинмен салыстырғанда жанармайды 25%-ға аз қолданады. Дизельді жанармайда сынап қосылыстары болмайды, олардың жұмыс барысында, көміртек оксиді аз бөлінеді, бірақ күкірт қосылыстары бензинмен салыстырғанда-көбірек бөлінеді.Статистикалық мәліметтерді алатын болсақ: Қостанай обласында тіркеуде 133 272 автомашиналар. 2007 жылдан бастап жыл сайын 5-8 мың машина саны қосылады Ал тексеріс бойынша 10%машиналардың токсинді газдардың шағаруы мөлшерінен жоғары. Әрбір автокөлік 1 тәулікте 4кг жоғардағы заттарды бөліп ауаға шығарады. 1 адам өмір бойы қаншама оттекті жұмсайды, соншама 1 машина әрбір 100км өткен сайын жұмсайды Сарамандық жұмыс: Автокөліктер бөлетін зиянды заттар.
Мақсаты: Автокөліктер бөлетін зиянды заттарды есептеу
Жұмыс барысы:
Автокөліктер өтуі әр түрлі 3 көшені таңдап алдым.
1.Парковая көшесі
2.Ленин көшесі
3.Студентческая көшесі
Әрбір көшеде 100м жол белгіледім
Осы белгіленген жолда 15 мин ішінде неше машиналар өтті санадым.
Көрсеткіштер
Парковая көшесі Ленин көшесі Студентческая көшесі
Өткен машиналар саны 63 92 17
1 сағатта өтуі мүмкін 63х4=252 92х4=368 17х4=68
1сағат ішінде неше км, өтеді 25200 36800 6800
Жанармайдың мөлшері
Дизель -0,1л
Бензин -0,4л
2520 3680 680
10080 14720 2720
Бөлінген зиянды заттардың мөлшері
Көміртек оксиді 15120 22080 4080
Метан 2520 3680 680
Азот оксидтері 1008 1472 270
Рудный қаласында қазіргі таңда -127827адам тұрады. Ал, автокөліктер саны-21500. Сонда 5,9адамға 1автокөлік келеді Зиянды заттар Әрбір 100 км сайын
Бензин Дизель Көміртек оксиді 5155920 1391280
Метан 859320 231880
Азот оксидтері 343728 92070 Қорытынды: Дизельді жанармай жаңғанда зиянды заттар 4 есе аз мөлшерде бөлінеді.
Белгілі мәліметтер бойынша (Вронский,1996ж) антропогенді затар есебінен қоршаған ортаға қорғасының 94-97%, кадмийдің -84-89%-ы, мыстың 56-87%-ы, никельдің 66-75%, сынаптың 60% шығарылады. Тұрмыстық қоқыстың жағдайын анықтау мақсатында жыл сайын қоқыс жинақтайтын орынын тексеруі өтеді. 2007жылы рұқсатсыз ұйымдастырылған қоқысты жинақтау орындары (полигон) 600 жабылды. Санитарлық-экологиялық талаптарына сай 500 орын келтірілді. Әрбір полигонына нақты жауапты адам бекітілген. Осындай шара нәтиже береді. Кез келген жерде полигондар ашылмайды, және жер алабы ластанбайды. Яғни жақын жерде орналасқан ауылдарда экологиялық жағдай жақсарады.
Сонымен қатар қатты тұрмыстық қоқыстарды ірі өнеркәсіп орындары да бөледі. Облыс зауытарында жыл сайын 180млн. тонн тұрмыстық қоқыстар бөледі. Осы проблеманы шешу мақсатында өнеркәсіп орындарынада жаңа технологияларды қолданады. Олардың негізі: қоқыстарды өндіру. Солай жыл сайын қоқыстардың мөлшері 7-13,5 млн. м3. азаяды.
Рудный қаласындағы АҚ «ССКББ» қатты қоқыстарды транспортық коммуникация құрылысына жұмсайды, оның нәтижесі жыл сайын қоқыстың мөлшері 1,5-1,8 млн. тоннаға кемиді. Облыстағы ҚТҚ жағдайы туралы.
Қатты тұрмыстық қөқыс 5230мың т
Қоқыстар алып тұрған жер көлемі 2065га
Полигондар саны 728
Олардың ішіндегі санитарлық-экологиялық талаптарына сай 500
3.Облыстық экологиялық инспекция жүргізетін жұмыстар:
-қөқыстың мөлшерін анықтау
-полигондардың жағдайын анықтау
-полигондарды талаптарға сай келтіру
-полигондарға жауатыларды бекіту
Ал, Рудный қаласы бойынша:
Қала тұрғындарының саны- 127 мың 827 адам (2009 санақ бойынша)
Ал қала тазалығын қамтамасыз ететін бір ғана мекеме бар. Ол ЖШС «Рудный Ажар» 2006 жылы құрылған, директоры: Чижов С.Н. Қала маңында санитарлық талапқа сай 1 полигон және санитарлық талапқа сай емес 4 полигон бар. Қоқысты сыртқа шығарады 6 машина.Қазіргі кезде мекеменің техникалары ескірген. Сондықтан олар қала тазалығын толығымен қамтамасыз ете алмайды. Және қаладағы кейбір мекемелер ЖШС «Рудный Ажар» мекемесімен келісім шартқа отырмаған. Мұның өзі қаланың қоқыстан толықтай тазартылмайтынын көрсетіп отыр.
Облыс және қала әкімшілігі аумақтың экологиялық жағдайына көңіл аударуда. Және тиісті шаралар қолдануда. Олар қоқысты өндіру бойынша жүргізілетін жұмыстар:
1. Қоқысты өндіру жоспары жасалды, оны меңгеруге -6млн тенге бөлінді.
2.Жоба «Қостанай, қостанай ауданы және Рудный қаласындағы қөқыс жағдайын бақылау жүйесі» жасалды, бөлінеген қаражат-80,246млн тенге Бағдарлама Ал өзіміздің қаламызды жақсарту мақсатында көп еңбек етіп журген МКҰ «Рахат»-директоры Бейферт С.П. және Рудный қаласында қаланы тазарту, қоғаландыру жұмыстармен айналасады: директоры- Масюк Н. Сонымен қатар Рудный қаласындағы санитарлы-эпидемиологиялық қызмет жұмысын жасайды, директоры-Сагандыков Р. К. Осы тұрғыда МКҰ "Зеленстрой" жұмысын ерекше атап өткім келіп отыр. Өйткені олар қоғалдандырумен қаланың көркейте түсті. Қала мекемелеріне де өз көмегін аямай қызмет көрсетті. Біздің қаланы ерекше деп айтуға болады, себебі бүкіл Қазақстан білетін ірі кәсіпорын АҚ «ССКББ» бар. Ол ауаға улы заттар бөлетіні сөзсіз. Ал МКҰ "Зеленстрой" осы заттар мөлшерін азайту мақсатында қала көшелеріне қылқанды жапырақты өсімдіктерді отырғызуда. Осы өсімдіктер ұшқыш заттар фитонциттерді бөледі. Асем Қорытынды:
Жыл сайын әрбір қала тұрғыны 200-300 кг қатты тұрмыстық қоқыстарды шығарады. Осы қоқыстар көп аумақты алып, ауаға улы заттарды бөледі. Бұл әлемдегі барлық қалалардың ортақ проблемасы. Осы проблемарды шешу деңгейлері әр елде әртүрлі жағдайда.
Полигондарға шығарады%
Қазақстан 97
АҚШ 73
Германия 70
Швейцария 25
Япония 30
Жоғарыдағы кестеде көріп отырғандай Қазақстан қалалары қоқыстарын 97% полигондарға шығарады, ал басқа елдерде 20-30 % полигондарға шығарса, қалғандарын қайта өңдейді. Ал Қазақстанда тек Алматы қаласында 1 қоқысты қайта өңдейтін зауыт бар. Батыс Қазақстанда 1 зауыт болған, ол қоқыстан ламинат жасаған, ал қазір жабылды. Алдағы уақытта Астана, Қостанай, Шымкент қалаларында зауыттар салу жоспарлануда.
Қоқысты іріктеу зауытының құрылысына – 1млрд. тг қажет. Ал қоқысты қайта өңдеу зауытына – 1.35млрд. тг. Бұл әрине қымбат, бірақ 10 жыл ішінде облыстағы барлық қоқыс полигондарын тазартуға болар еді. Тазартылған жерді басқа іске пайдалануға болар еді.
Қостанай облысындағы Рудный қаласының негізгі экологиялық проблемасын талдай отырып осы мәселені шешуге келесі жолдарды ұсынамын:
1. Қоқыстарды іріктеу және қоқыстың әр түріне жеке ыдыс орнату
2. Әрбір мекемелерде қоршаған ортаны қорғау мақсатында қоғамдық ұйымдар құру.
3. Қала экологиясы туралы жарнамалар жасау
4. Қала экологиясын жақсартуға үлес қосып жүрген мекемелерге, кәсіпкерлерге жағдай жасау, олар турала теледидар арқылы хабарлау
5. Мектепте экологиялық мәдениетке оқыту
6. Оқушыларды қоғамдық жұмыстарға тарту
|