Тақырыбы: Мақал-мәтелдердің бала өміріндегі маңызы.
Қазақ халқы рухани дүниеге, қазынаға бай халық. Оның қай түрін алсақ та тәлім тәрбиесі мол, ұрпақтан-ұрпаққа қалдырған өсиеті ерекше. Мақал мен мәтелге бай халықтың бірі-қазақ халқы. Сабақ барысында қазақ халқының асыл қазынасы болып саналатын ауыз әдебиеті жанрларының түрлерін: мақал-мәтелдерді үйрету арқылы оқушылардың танымы кеңейтіледі. Осылайша дербес тұлғаның дүниетанымы кеңейіп, тіл үйренуге ұмтылысы артады. Кез-келген сабақ таным әрекетін іске асыруға бағытталады.Мектепте оқушылардың сөздік қорын молайтып, сол үйренген сөздерін қолдана отырып, айтайын деген ойын анық жеткізіп сөйлеуіне зор көңіл бөлінеді. Сабақ тақырыбына байланысты мақал-мәтел, жұмбақ-жаңылтпаш пайдаланудың маңызы зор. Баланы қызықтырады, баланы оқи отырып, тыңдай білуге үйретеді. Қиялын дамытып, адамгершілікке тәрбиелейді, тілін ширатып, жан-дүниесін, мінез-құлқын қалыптастырады. Оқушылардың сөздік қорын байытуда сөздік жұмысының алатын орнын ерекше түсініп, сабақ үрдісінде сөздік қорды байытудың мынадай жолдарын пайдаланады: мәтін бойынша сөздік қорды байыту,әңгіме, өлең оқып, мақал-мәтел, жұмбақ жаттау. Бала тәрбиесінде жаңылтпаштар, жұмбақтар, мақал мәтелдер олардың дүниетанымын, түсінігін, болжағыштығын, ұғымын кеңейтумен қатар, тілін ұстартып ойын жүйелеуге, кеңейтуге әсері мол. Мақал –мәтелдер- ой дәні, сөз мәйегі. Балалардың ақыл-есін молайтып, ой-өрісін кеңейтеді, адамгершілікке, адалдыққа, ерлікке, еңбекке, өнер-білімге тәрбиелейді. Жаңылтпаш баланың тілін ұштап, асықпай еркін сөйлеуіне көмектессе, жұмбақ –тез ойлауға , шапшаң жауап беруге үйретеді. Ауыз әдебиетінің мынадай үлгілері: балаларға арналған ойын өлеңдері, төрт түлік жырлары, ертегілер мен аңыз әңгімелер, мақал-мәтелдер мен жұмбақтар, шешендік сөздер мен билер сөздері, нақыл сөздер мен мысалдар, батырлар жырларының үлгілері, өтірік өлеңдер мен айтыс өлеңдері кең орын алады. Қорыта келгенде, мақал-мәтелдердің баланың тілін дамытуда маңызы өте зор.
|