Коллеги - педагогический журнал Казахстана
Учительские университеты
| Главная » Статьи » Профессиональное образование |
Карбон қышқылдары
| [b]Сабақтың тақырыбы: Карбон қышқылдары Сабақ мақсаты: Білімділік: Оқушыларға карбон қышқылдарының жалпы сипаттамасынан бастап қасиеттерін, алынуын, басқа минералды қышқылдармен салыстырмалы түсіндіре жан – жақты білім беру. Дамытушылық: Карбон қышқылдар туралы білімдерін тереңдету, дамыту. Тәрбиелілік: Оқушылардың қышқылдармен жұмыс істеу кезінде өздігінен жұмыс жасауға, ұқыптылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу. Сабақтың типі: Жаңа сабақ. Қолданылған әдіс: Баяндау, түсіндіру, сұрақ – жауап. Көрнекіліктері: Интерактивті тақта, слайд, тірек – сызбалар. Қолданылған әдебиеттер: Глинко. Органическая химия. Курмашева К.К. Химия в таблицах и схемах. Москва «Лист Нью» 2004. Ә. Темірболатова Н. Нұрахметов Р. Жұмаділова «Химия» - 11 сынып. Сабақтың жүру барысы: I. Ұйымдастыру кезеңі. «Күн шуағы» келе жатқан 8- наурыз аналар мерекесімен құттықтай отыра, аналарымызға арнап тілектер айтып шықсақ. «Қазақстан-2050» Стратегиясы осынау мәңгілік жолдағы буындар бірлігінің, ұрпақтар сабақтастығының көрінісі. Бабалардың ерлігі, бүгінгі буынның ерен істері және жас ұрпақтың жасампаздығы арасында сабақтастық болса ғана, біз «Мәңгілік Ел» боламыз- деп айтқан елбасының халыққа жолдауымен бүгінгі ашық сабағымды бастағым келеді. Адасқан буындар: ҚЫШ, РЫ, КАР, ҚЫЛ, БОН, ДА. II. Жаңа сабақ. 1. Карбон қышқылдарының құрамы. Молекуласында – СООН карбоксил тобы болады. O (карбонил тобы) R – (COOH)x немесе R – C ОН (гидроксил тобы) немесе CnH2n+1 COOH 2. Карбон қышқылдарының жіктелуі. 1. Көмірсутек радикалының табиғатына байланысты жіктеу. СН3СООН сірке (этан) қышқылы, СН3СН2СООН пропион (пропан) қышқылы, С17Н25СООН стеарин қышқылы СН2 = СН – СООН пропен (акрил) қышқылы, С17Н33СООН олеин қышқылы Ароматты бензой қышқылы СООН 2. Атаулары және изомерлері. СН3 – СН – СООН 2 метилпропан қышқылы СН3 СН3 СН3 – С – СООН 2,2 диметилпропан қышқылы СН3 Карбон қышқылдарының табиғатта кездесуі және алу жолдары Карбон қышқылдары табиғатта кең тараған. Құмырсқа қышқылы құмырсқада, қалақайда, шырша жапырағында кездеседі. Сірке қышқылы зат алмасу процесінде маңызды рөл атқарады. Адам организмнде тәулігіне 400г сірке қышқылы түзіледі. Валериан қышқылы валериан өсімдігінің тамырында, лаурин қышқылы кокос майында болады. Алкандарды – СН3 – СН2 – СН2 – СН3 → 2СН3 – СООН Спирттерді СН3 – СН2ОН → СН3 – СООН Н – СООН құмырсқа қышқылы СН3 – СООН сірке қышқылы СН3 – СН2 – СООН пропион қышқылы СН3 – СН2 – СН2 – СООН май қышқылы Физикалық қасиеттері: Қаныққан карбон қышқылының алғашқы үш мүшесі: құмырсқа, сірке және пропион қышқылдары өткір иісті, сұйық заттар, суда ерімейді. Май қышқылының жағымсыз иісі бар, суда нашар ериді. Жоғары карбон қышқылдары С10- нан бастап қатты заттар. Гомологтық қатарда молекулалық массаларының өсуіне қарай суда ерігіштігі кемиді. Қайнау температурасы спирттерге қарағанда карбон қышқылдарында жоғары болады. 6. Химиялық қасиеттері. 1. 2RCOOH + Mg → (R - COO)2Mg + H2 2RCOOH + MgO → (RCOO)2 Mg + H2O RCOOH + NaOH → RCOONa + H2O CH3COOH + NaHCO3 → CH3COOHNa + H2O + CO2↑ RCOOH + NH3 → R – COONH4 аммоний тұзы 2. Күрделі эфир түзілуі. (этерификациялау) О О СН3С + С2Н5ОН → СН3 – С + Н2О ОН О С2Н5 6. Декарбоксилдену. О NaOH + CaO CH4 + CO2 СН3 – С t О – Н CH3 CH3 – C – CH2 – COOH 3,3 диметилбутан қышқылы CH3 СН3 – СН2 – СН2 – СООН май немесе бутан қышқылы СН3 – СН – СООН Изомай немесе метилпропан қышқылы СН3 О СН3 – С О С2Н5 Этилацетат (24 кесте) Құмырсқа қышқылы Н – СООН, өткір иісті, суда жақсы еритін, түссіз сұйық зат. Құмырсқалардың бездерінен бөлінетін күйдіргіш зат, сонымен қатар ол шырша жапырақтарында, қалақайда болады. Қалақайдың денеге ашыту құмырсқа қышқылының әсеріне байланысты. Құмырсқа қышқылының спирттегі ерітінлдегі ревматизм ауруларын емдеу үшін медицина пайдаланылады. Күшті тотықтырғыш қасиетіне байланысты өнеркәсіпте хош иісті заттар мен еріткіштер ретінде пайдаланылатын күрделі эфирлер алу үшін, тері өңдеуде, тоқыма өнеркәсібінде қолданылады. Сірке қышқылы СН3 – СООН, өткір иісті, суда жақсы еритін, түссіз сұйық зат. Сірке қышқылы өсімдіктерден, жануарлардан бөлініп шығатын әртүрлі заттардың (зәрдің, тердің, өттің) құрамында кездеседі. Кейбір органикалық (ірімшік, сүт пен май) тотыққанда, спиртті заттар ашығанда түзіледі. Сусыз сірке қышқылын «мұзды сірке қышқылы» деп атайды, себебі 16С та қатып, мұзға ұқсас кристалл түзеді. Сірке қышқылының 70-80%-тік ерітіндісі асханалық сірке суы деп аталады. Ол әртүрлі тағамдық заттарды тұздап, консервілеу үшін қолданады. Пальмитин қышқылы С 15Н 31 – СООН және стеарин қышқылы С 17Н 35 – СООН . Иіссіз суда ерімейтін қатты заттар. Бұл қышқылдар өсімдіктер мен жануарлар майлары құрамында глицериннің күрделі эфирі түрінде кездеседі және балауызда болады. Қышқылдардың тұздары сабын деп аталады. IV. Жаңа сабақты бекіту . Әр топ басшыларына төрт есептен беріледі. Оқулықтағы 207 бетте №12, №6 және сөз есептер беріледі. №12 Сірке қышқыла мен пропанол-1 арасында күрделі эфир түзілу реакциясының теңдеуін жазу. №7-46 3г құмырсқа қышқылы мен этанол әрекеттескенде күрделі эфир түзіледі. Нәтижесінде түзілген күрделі эфирдің массасын есепте. Реакция теңдеуін жазу. №7- 51 5,4г бутанды тотықтыру арқылы сірке қышқылы алынды. Реакция нәтижесінде түзілген сірке қышқылының массасын есепте. №6 Пропион альдегидінен сәйкес қышқылдарды қалай алуға болады? Химиялық реакция теңдеулерін жазу. Тест сұрақтары 1.Аркил қышқылының формуласы А)CH3COOH C)C15H31COOH Д) CH2=CH-COOH B)C3H7COOH 2.Карбон қышқылының қайнау температурасының жоғары болу себебі А)олардың суда еритіндігінде В)құрамында көмірсутек радикалының болуында С)сутектік байланыстың болуында Д)сутектің болуында 3.Карбон қышқылдарының құрамында болатын функционалдық топ А) -СООН с)-ОН О В) С д)-NO2 Н 4.Табиғатта қалақайда, қылқан жапырақты ағаштарда, құмырсқада кездесетін зат. А)азот қышқылы с)сірке қышқылы В)құмырсқа қышқылы д)лимон қышқылы 5.Карбон қышқылының екінші өкілі. А)құмырсқа қышқылы с)май қышқылы В)пентен қышқылы д)сірке қышқылы 6.Карбон қышқылының спирттермен әрекеттесуі. А)гидрогендену с)орынбасу реакциясы В)эфирлену реакциясы д)диссоциациялану 7.Алдегидтердің жалпы формуласы. А)R-COOH с)R-COH e)R-O-R1 В)R-OH д)R-NH2 8.Молекуласында карбоксил тобы болатын органикалық зат. А)фенолдар с)спирттер В)карбон қышқылы д)альдегид V. Психологиялық тренинг «Менің көңіл- күйім» Алма ағашы. VI. Үйге 10.1; 10.2; 10.3 Оқулықтағы №7 есеп Этиленнен сірке қышқылын алу реакция теңдеуі. Презентация слайд- шоу. VII. Қорытынды VIII. Бағалау. Бағалау парағы арқылы топ басшылар бағалайды. № Оқушының аты-жөні Мәтінмен жұмыс Есептер шығару Тест Баға [/b] | |
| Просмотров: 7359 | |
Четверг, 2024-12-19, 2:55 PM
Приветствую Вас Гость
Приветствую Вас Гость
Форма входа |
|---|
Категории раздела |
|---|
Социальные закладк |
|---|
Поиск |
|---|
Друзья сайта |
|---|
Теги |
|---|
Статистика |
|---|