Коллеги - педагогический журнал Казахстана
Учительские университеты
| Главная » Статьи » Великая Отечественная |
«Ұрпақтар ұмытпайтын ҰЛЫ ЖЕҢІС»
| Можанова Жанат Кейкуатовна «Бобровка орта мектебі» КММ Бобровка селосы, Глубокое ауданы Шығыс Қазақстан облысы. «Ұрпақтар ұмытпайтын ҰЛЫ ЖЕҢІС» Мақсаты: 1.Ұлы Отан соғысы, оған қатысқан қазақстандықтардың ерлігі, антқа беріктігі жайында түсінік бере отырып, Мәскеу, Сталинград майдандарындағы қазақтардың ерліктері жайында ізденушілік жұмыстары арқылы білімдерін толықтыру 2.сабақ барысында оқушылардың тарихи оқиғаларды есте сақтау, тарихи шындықты білу арқылы логикалық ойлау қабілетін дамытудағы ісіне қазіргі заманға көзқарасын қалыптастыру 3. Елжандылыққа, елін, жерін сүюге, батырлардың ерлігін мәңгі есте сақтауға тәрбиелеу. Патриоттық сезімді қалыптастыру және өз Отанын қорғауға дайын болуға тәрбиелеу, тарихты білуге, ерлікке, батылдыққа баулу. Сабақтың әдісі: топтық жұмыс Көрнекіліктер: ҰОС туралы кітаптар, бейне жазба, үлестірмелер Қ. Қайсеновтың «Жау тылындағы бала» атты өлеңін оқу-Мөлдір Бейне жазба көру- соғыстың басталуы туралы құн анимациясын тамашалау Тарихта ұмытылмайтын тарихи оқиғалар болады. Соның бірі әлемді дүр сілкіндірген екінші дүниежүзілік соғыс-Ұлы Отан соғысы. Әлемді дүр сілкіндірген бұл оқиға 1939 ж басталды. Ұлы Отан соғысы деп аталуының себебі фашистік германия әскерлерінің Кеңес Одағы жеріне 1941жылы маусымның 22 - де соғыс жарияламастан бұрын баса көктеп кіруінен басталады. Бірақ сол кездегі Кеңес елінің бірлігі мен достығының арқасында 1945 жылы 9 - мамырда соғыс Ұлы Жеңіспен аяқталды. Міне, содан бері 70 жыл уақыт өтті. Алдағы жылы Ұлы Жеңістің 70 жылдығы. Ой тастау: ассоциация Ең алдымен «соғыс» сөзі естілгенде ойымызда қандай түсініктер қалыптасады? Соғыс Анель- Бұлт түнеріп аспаннан , Талайдан көзден жас тамды . Тұтқиылдан жау тиіп , Қырғын соғыс басталды. Отаным еркелеймін енді кімге , Өзіңмен нені болса көрем бірге . Қалайша қабырғама батпас менің , Басыңа қатер бұлты төнген күнде Шолпан- « Соғыс , соғыс , соғыс» - деп өрт алауы , Жалай берді аямай айналаны . Өртке былғап жерімді , көкке бүркіп , Өзеуреді өлімнің миналары. Жойқын соғыс бәрінде жалмап алды, Заманы алай – түлей бола қалды. Аналар көйлек емес , шалбар киіп , Шарт буынып қолына орақ алды. Ақбөпе- Қырғын соғыс, қан жылатқан заман - ай Халқым сиреп, талай қыршын қиылды - ай, Жан түршігер ауыртпалық көрсек те Бар тілегім, ұрпағым болсын аман – ай Мұғалімнің сөзі: Шабуыл жасаспау туралы (23 тамыз 1939 ж) Кеңес Одағымен жасаған келісімді бұзып, фашистік Германия 1941 жылы 22 маусымда соғыс жарияламастан КСРО аумағына басып кірді. Ұлы Отан соғысы осылай басталды. Германия тарапынан бұл соғыс агрессиялық, жаулап алушы, әділетсіз соғыс болды, ал Кеңес Одағы тарапынан әділетті өз жерін қорғаған, азаттық Отан соғысы болды. 1940 жылдың орта кезеңінде – ақ (18 желтоқсан) Гитлер бұйрығымен КСРО – ге басып кірудің «Барборосса жоспары» деп аталатын стратегиялық жоспарын жасауға кіріскен болатын. Бұл жоспар бойынша фашистік Германия мен оның қол шоқпарлары, әуедегі және теңіз күштері КСРО-ға бір мезгілде шабуыл жасайтын болды. Бұл жоспардың басты мақсаты (идеясы) қысқа мерзім ішінде (3–4 ай), «қауырт соғыс» идеясы бойынша соғысты 1941 жылдың күзінде (қараша) аяқтау тиіс еді. 1941—1945-жылдар аралығындағы Ұлы Отан соғысына 35 млн адам, соның ішінде 1,5 млн қазақстандық қатысты. Бұл республика халқының 18 бен 50 жас аралығындағы ересектердің 70 пайызы. Соғыста 27 миллионнан астам кеңес адамы қаза тапты. Соның ішінде 410 мыңы қазақстандықтар болатын.Ұрыстардың алғы шебінде Қазақстаннан жіберілген 23 бірлестік, 50 шақты полктар мен батальондар шайқасты. Қазақстандықтар Мәскеу мен Ленинградты жанын қия қорғап, Украина мен Беларусьті, Прибалтика мен Молдованы азат етуге атсалысты, Берлин шабуылына қатысты. Ондаған мың қазақстандық ерен еңбегі мен ерліктері үшін марапатталса, бес жүзден астам адам Кеңес Одағының Батыры атанды, төрт адам бұл атаққа екі мәрте ие болды, 142 адам Даңқ орденінің толық жинағының иегері атанды. Соғысқа қатысқан қазақстандық қаһармандардан кімдерді білесіңдер? Мәтінмен жұмыс: Москва шайқасы (1941 жыл 30 қыркүйек – 1941 жыл 6 желтоқсан). Қазақстандықтардың жауынгерлік даңқы, әсіресе, Москва түбіндегі шайқаста шықты. Республикада жасақталған 316 – атқыштар дивизиясына Маскваға апаратын негізгі өзекті жолдың бірі – Волокаламск тас жолын қорғау тапсырылды. Мұнда Бауыржан Момышұлы басқарған 1075 ұлан атқыштар полкі жау шабуылына ерлікпен тойтарыс берді. 28 танк жоюшылар («28 панфиловшы») тобы Дубосеково разъезінде жаудың 18 танкісін жойып жіберді. Ротаның саяси жетекшісі В. Г. Клочков «Россия кең – байтақ, бірақ шегінерге жер жоқ, артымызда Москва» ұранын көтерді. Оның бұл сөзі бүкіл майданға тарады. Кейіннен «28 панфиловшы» ерлігі аңызға айналды. Олар қасық қаны қалғанша шайқасты. Бәрі дерлік қаза тапты, бірақ жауды өткізбеді. Сондай – ақ Москва қорғау тарихына панфиловшылар дивизиясы бөлімдерінің саяси жетекшілері П. В. Вихров, М. Габдуллин, автоматшылар Т. Тоқтаров, Р. Амангелдиев мәңгі өшпес із қалдырды. 316 – дивизия жауынгерлерінің ерлігі мен қаһармандығы жоғары бағаланды. 1941 жылы 17 қарашада оған 8-ші гвардиялық дивизия атағы беріліп, Қызыл Ту орденімен марапатталды. Москва облысының Бородино селосының түбінде неміс штабына басып кіріп, немістердің көзін жойған Төлеген Тоқтаровқа Кеңестер Одағының батыры атағы берілді. М. Ғабдуллин басқарған автоматшылар тобы да ерекше ерлік көрсетіп, жау танкілерінің бірнешеуін жойды. М. Ғабдуллинге Кеңестер Одағы батыры атағы берілді. 1942 жылы 3 мамырда 238 атқыштар дивизиясы ұйымшылдығы және ерлігі үшін Қызыл Ту орденімен марапатталды, ал 1942 жылы бұл дивизия 30 – гвардиялық дивизия болып қайта құрылды. Москва шайқасының тарихи маңызы: - Гитлершіл басқыншылардың Москва түбінде талқандалуы жау әскерлерінің рухын түсірді, - Гитлердің қауырт соғыс жоспары «Блицкриг» біржола күйреді, - Қенес армиясы стратегиялық бастаманы қолға алып, түбейгейлі бетбұрыс басталды. Сталинград шайқасы (1942 ж. шілде- 1943 ж. ақпан). 1942 жылы 17 шілде Сталинград түбіндегі кескілескен ұрыстар басталды. 1942 жылы күзде Сталинград шайқасының жалыны Батыс Қазақстан даласына жетті. 1942 жылы күзде КСРО жоғарғы Кенесі Төралқасының жарлығымен Каспий алабында соғыс жағдайы енгізілді, ал 1942 жылғы қыркүйектің 1-інде Атырау қорғаныс комитеті құрылды. 1942 жылғы қыркүйектың 15-інде облыстық мемлекеттік қорғаныс комитеті соғыс жағдайын енгізді, ал 1942 жылы 26 қазанда Орал аймағы әуе шабуылынан қорғану бөлімдерінің қатарына енгізілді. Батыс Қазақстан жерінде алты қорғаныс шептері және аэродромдар салынды. Ақтөбе облысында да қорғаныс қүрылыстары салынды. Сталинград майданының көптеген әскери бөлімдері, материалдық, техникалық базалары Батыс Қазақстанда орналастырылды. Орал қаласында әскери байланыс торабы орналасты Батыс Қазақстан жерінде 70-ға жуық әскери госпиталь жұмыс істеді. Гитлерлік ұшақтар Сайхан, Жәнібек, Шұңғай станцияларына шабуыл жасап, 7 млн. сом шығын келтірілді. Сталинград майданың барлық жағынан Қазақстан қамтамасыз еткен. Осында көптеген әскери техника жөндеуден өтті. Мысалы, бір ғана Ақтөбеде ай сайын 30 ұшақ құрастырылды. Қазақстан жерінде құрылған 292, 387-атқыштар дивизиясы, 81-атты әскер дивизиясы т.б. Сталинградты қорғауға тікелей қатысты. Сталинградтың түбінде көптеген Қазақстандықтар ерліктің небір тамаша үлгісін көрсетті. Жамбылдың ұлы Алғадай Сталинград түбінде ерлікпен қаза тапты. Г.Сафиулин, М.Баскаков сияқты азаматтардың басқарған әскери бөлімдері жауды талқандау барысында көп үлес қосты. Мысалы, М.А.Баскаков басқарған батареяның 43 зенитшісі трактор заводын қорғап, жаудың 11 танкісін жойып жеберді. 36 зенитші қаза тапты, бірақ бір адам да шагінбеді. 1942 жылы 19 желтоқсанда қарағандылық ұшқыш Нуркен Әбдіров Боховская-Пономаревка ауданындағы әуе шайқасында ұшағын жау танкілері шоғырына қүлатып, ерлікпен қаза тапты. 29 және 38-атқыштар дивизиясының жауынгерлері жауды Сталинградтың Киров ауданына енгізбей, танкі мен зеңбіректер жөндейтін заводттың тоқтаусыз жұмыс істеуін қамтамасыз етті. 1943 жылы бұл дивизиялар 72 және 73-гвардиялық дивизияларға айналып, «Сталинград дивизиясы» құрметті атағына ие болды. Оңтүстік Қазақстандық жауынгері Толыбай Мырзаев «Павлов үшін» қорғауға ерлік көрсетті. 116-атқыштар дивизиясы, 565-атқыштар полкінің 7-ротасының жаунгерлері Сталинград көшелерінде ерлікпен шайқасты. Олардың ерлігі құрметіне Сталинградта «Қазақ» көшесі ашылды. 11 жауынгер 300 фашистке қарсы шайқасып, түгел қаза тапты . Ержүрек жауынгерлер қорғаған төбе «Шығыстың 11 батырының төбесі» деп аталады. Қазақстандық Т.С.Позолотин басқарған 17-гвардиялық танк полкі Еділ жағасындағы ірі операцияларда шешуші роль атқарды. Сөйтіп, 1943 жылғы қыста Сталинград түбінен жау 600-700 км. жерге қуылды. Сталинград шайқасының маңызы. Сталинград шайқасы соғыс тарихында ерекше орын алды. -Екінші дуниежүзілік соғыстағы түбегейлі бет бұрысқа шешуші үлес қосты. -Қызыл Армия стратегиялық инициативаны берік қолға алды. -Гитлерлік Германияның тағдырының шешілу ұақытын жақындата түсті. -Еділдегі (Волгадағы) шайқас бүкіл дүниежүзілік тарих шежіресіне ұмытылмас ерлік беттерін қосты. Қазақстан Ұлы Отан соғысының аяқталу кезеңінде (1944-1945 жж.) Мыңдаған қазақ жігіттері Кеңес әскерінің құрамында Шығыс Европа халықтарын Гитлердің тепкісінен азат етуіне ат салысты. 200-ден астам жауынгерлік ұшу сапарын жасап, бірнеше жүз фашистерді жоқ қылған шабуылшы ұшқыштар: Талғат Бигельдиновке, Леонид Бедаға және Павловқа жаудың 6 ұшағын (самолет) атып түсірген Сергей Луганскийге екі мәрте Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Кеңестік Шығыс әйелдері арасынан бірінші болып Ленин орденімен және Алтын жұлдыз медалімен марапатталғандар-қазақ қыздары: пулеметші Мәншук Маметова мен 54-атқыштар бригадасының Мергені (снайпер) Әлия Молдағұлова болды. -1945 жылы 2 мамырда Берлин қаласы алынды. -1945 жылғы 8 мамыр-фашистік Германияның тізе бүккендігі туралы шартқа қол қойылды. -1945 жылғы 9 мамыр-Қызыл Армия жеңіске жетіп, Ұлы Отан соғыс аяқталды. Даурен- Фашистің қысымына тепкіленген Соғыста жауынгерлер көпті корген, Отан үшін соғысқан аталарды Халықтың қаhарманы деп білемін. Мерхат- Ел – жұртымның басынан бақ тайғанда Ата – әжелер тер төкті қан майданда, Ардагер ата –әженің жемісі деп Елімнің болашагы самғайды алда. Аружан- Жеңіс күнін жеткізген қанат жайып Жаратқанға шегі жоқ мадақ лайық, Бейбіт өмір сүруге себеп болған Ағайын ардагерді ардайық! Оқушылардың дайындап келген материалдарымен танысу Топтық жұмыс: Проблемалық сұрақ Ұлы Отан соғысы кезінде қазақстардың жасаған ерліктері лайықты бағаланды деп ойлайсың ба? Мөлдір- Неменеңе жетістің бала батыр ? Қариялар азайып бара жатыр . Бірі мініп келместің кемесіне , Бірі күтіп , әнеки, жағада тұр . Ақиқатты айқындап жариялар Бара жатыр азайып қариялар. Дауыл тұрса бүлк етіп толқымайтын Бара жатыр сарқылып дариялар. Олжас- Жеңіс деген жақсылықтың сыңары, Жігер менен құштарлықтың құралы. Күрескердің арманы мен ұраны, Қуаныш пен мерекенің бұлағы. Арайлым- 70 жыл көктем таңы атқалы, 70 жыл шуақты күн тартты әні Есімде содан бері қаншама рет Ашылды Жеңіс күннің парақтары. ІІ. Талай құс содан бері қайта оралды Талай бақ әлеміне қайта оранды. Соғыста өлгендер тек оралмайды Тек ұрпақ олар жайлы айтады әнді, - дей келе Ұлы Жеңістің70 жылдығына арналған іс-шарамызды аяқтаймыз | |
| Просмотров: 1771 | Комментарии: 1 | | |
Среда, 2024-12-18, 5:19 PM
Приветствую Вас Гость
Приветствую Вас Гость
Форма входа |
|---|
Категории раздела |
|---|
Социальные закладк |
|---|
Поиск |
|---|
Друзья сайта |
|---|
Теги |
|---|
Статистика |
|---|