Коллеги - педагогический журнал Казахстана
Учительские университеты
| Главная » Статьи » Творческая мастерская |
Равнины Казахстана.
| Равнины. Природа Казахстана характеризуется большим разнообразием, потому что наша страна занимает огромную территорию. В Казахстане есть и равнины, и возвышенности, и горы. Равнины. Когда ты выезжаешь за город или село, то видишь разную местность. В одних местах не видно ни возвышенностей, ни понижений. Такая местность называется равниной. Есть равнины с поверхностью ровной, как стол. Их называю плоскими равнинами. На карте они отмечены зеленым цветом. Некоторые равнины занимают пониженные участки. Так и равнины называют низменностями. Например, Прикаспийская низменность расположена ниже уровня океана и на карте она отмечена тёмно-зеленым цветом. Плоская равнина Есть равнины, на которых выделяются холмы. Это холмистые равнины. Холмы возвышаются над равниной на несколько десятков метров и хорошо видны. Близко расположенные холмы образуют возвышенности. Они также бывают разные – и с холмистой поверхностью, и с ровной. На карте они отмечаются жёлтым или светло-коричневым цветом. На холмистой и плоской равнинах встречаются овраги. Овраг – прорытое водой глубокое русло. У оврагов крутые отвесные склоны, они тянутся в длину на несколько километров. После дождей вода стекает по склонам в овраги, и по их дну текут бурные ручьи. Они еще больше углубляют и расширяют овраги. Овраги наносят вред сельскому хозяйству. Разрастаясь вглубь и вширь, они губят посевы на полях, дороги, вредят постройкам. По сокращению оврагов ведётся постоянная планомерная работа. Небольшие овраги засыпают землей или распахивают. Их засаживают кустарниками, деревьями и дёрном. Холмистая равнина Равнины выглядят по-разному. На одних растут травянистые растения и кустарники, на других встречаются деревья, селения, дороги, ручейки и реки. А есть и такие равнины, на которых нет ни дорог, ни рек, ни селений. Это пустыни. Крупные реки протекают по равнинам неторопливо, спокойно. Вода в них движется еле заметно. Мелкие реки весной полноводны и бурливы. Но летом они высыхают. Немало на равнинах озёр – больших и маленьких, глубоких и мелких, с мутной и прозрачной водой. Очень много солёных и пресных озёр. На карте солёные озёра обозначаются фиолетовым цветом, а пресные – голубым. Реки обозначаются синими линиями. На западе республики находится самое крупное озеро планеты – Каспийское, которое из-за его величины люди называют морем. Крупные озёра – Арал, Балхаш и Зайсан находятся восточнее Каспийского. Казахстан богат озёрами. (294 слова) Жазықтар Қазақстан табиғаты алуан түрлілігімен ерекшеленеді, өйткені біздің еліміз ұлан-ғайыр жерді алып жатыр. Қазақстанда жазық далалар да, ойлы-қырлы қыраттар да, таулар да бар. Жазықтар. Қала немесе ауылдың сыртына шықсан, төңірек айқын көрінеді. Кей жерлерде қырат та, тау да жоқ, айнала теп-тегіс болады. Мұндай жерлер жазықтар деп аталады. Тақтайдай тегіс жерлерді тегіс жазықтар деп атайды. Картада олар жасыл түспен беріледі. Кейбір жерде ойыс жазықтар кездеседі. Жазықтың бұл тұрін ойпат деп атайды. Мәселен, Каспий маңы ойпаты теңіз деңгейінен төмен орналасқан және ол картада қою жасыл түспен белгіленген. Тегіз жазық Картадан жазықтарды тап. Олардың қалай аталатынын оқы және кескін картада белгіле. Төбелі жазық жерлер де болады. Бұл – төбелі жазықтар. Төбелердің биіктігі бірнеше ондағн метрге жетеді және жазықта оқшауланып тұрады. Бір-бірімен жалғасып жатқан төбелер қыраттарды құрайды. Олар кейде тегіс, кейде төбелі болып келеді. Картада олар сары немесе ашық қоңыр түспен белгіленеді. Қазақстан картасынан төбелі жазықты тап. Оны кескін картадан көрсет. Төбелі және тегіс жазық жерлерде жыралар кездеседі. Жыра судың жер бетін тілімдеп, жарып кетуінен пайда болады. Жыралардың екі жақ беткейі тік жарлы болып келеді. Жаңбыр суы жыралар мен сайларды бойлай ағады. Соның салдарынан жыралар тереңдеп, кеңейе түседі де, ауылшаруашылығына кедергі келтіреді. Кеңейіп, тереңдеген сайын егістікті құртады, құрылыстарға зиян келтіріп, жолдарды бұзады. Төбелі жазық Жер бетінің тілімденуіне, жыраның ұлғаюына қарсы жоспарлы жұмыстар жүргізіледі. Жыралардың басталатын жеріне көң, күлқоқыс төгеді. Түбіне шым тастап, бұта, ағаш егеді. Жазықтар әртүрлі болады. Кей жерлерде шөптесін өсімдіктер мен бұтақтар қаптап өссе, кейбірінде ағаштар, қыстақтар, жолдар, бұлақтар мен өзендер кездеседі. Ал бұлардын ешқайсысы жоқ жазық жерлер де болады. Ондай жерлерді шөлдер мен шөлейттер алып жатыр. Қазақстан қартасынан шөл мен шөлейт жерлерді көрсет. Оларды кескін картаға белгіле. Жазық жерде өзендер кең арна жасап, баяу ағады. Олардың ағысы әрең байқалады. Көктемде ұсақ өзендердің арнасы толып, асып-тасады. Бірақ жаздың ыстығында олар тартылып, құрғаған орны ғана жатады. Жазық жерде көлдер де аз емес. Көлдер үлкен және кіші, терең және таяз, суы лай және мөлдір болып келеді. Ашы және тұщы көлдер көп. Картада ащы көлдер күлгін, ал тұщы көлдер көк тұспен, өзендер көк сызықпен белгіленеді. Республиканың батысында Жер бетіндегі ең ірі көл – Каспий көлі бар. Ол өте ауқымды болғандықтан, ол теңіз деп аталып кеткен. Балқаш, Зайсан секілді ірі көлдер Каспийден шығысқа қарай орналасқан. Қазақстанның әр жерінде орташа және шағын, ащы және тұщы көлдер көп кездеседі. Задание 1 Информационный текст «Равнины» 1. Что такое равнина? _______________________________________ 2. Какие равнины бывают? A) плоские, холмистые, низменности.  горные, возвышенности. C) гладкие, пустынные. D) травинистые, плодородные. 3. Подумай о том, чтоговорится в тексте о равнинах. Каким цветом обозначаются равнины? A) Темно-зеленым. желтым. C) светло-коричневым. D) бурым. 4. Равнины, которые занимают пониженные участки называют _______________________________________ _______________________________________ 5. Равнины, на которых выделяют холмы называют _______________________________________ _______________________________________ 6. Что собой образуют близко расположенные холмы? A) низменности возвышенности C) овраги D) пустыни 7. В какой местности встречются овраги? A) на холмистой и плоской на ровной и плодородной C) в пустыне D) на возвышенности 8. Что такое овраг? __________________________________ __________________________________ 9. Подумай о том, хотел бы ты побывать в пустыне. Объясни, почему бы тебе хотелось или не хотелось побывать там. Воспользуйся для этого прочитанным в тексте. __________________________________ __________________________________ 10. Равнины выглядят по-разному. Опишите пустыни. __________________________________ __________________________________ 11. Где расположено Каспийское море? A) на западе на юге C) на востоке D) на севере 12. Как образуются овраги? Как с ними борются? __________________________________ __________________________________ 13. Запишите текст в четырех предложениях, без потери смысла. ________________________________________________________________________________________________________________________________________ 14. Посмотри на рисунки в тексте, что помогло Вам определить какая равнина избражена на рисунке? ____________________________________________________________________ Тапсырма 1 Ақпараттық мәтін. «Жазықтар» 1. Жазық деген не? _______________________________________ 2. Жазықтың түрлері: А) Тегіс, төбелі, ойпат. В) Таулы жоғарлатыңған жер. С) Тегіс, Шөл. D) Шөптеген, құнарлы. 3. Ойлан, жазық туралы мәтінде не жазылған. Олар картада қандай түспен белгіленетін түс: А) Жасыл В) Сары С) Ақшыл-қоңыр D) Қоңыр 4. Ойыс жазықтар кездесетін жерлер қалай деп аталады? ______________________________________________________________________________ 5. Төбелі жазық болатын жерлер: ______________________________________________________________________________ 6. Бір-бірімен жалғасып жатқан төбелер: А) Ойпат В) Қырыттар С) Жыра D) Құмды шөл 7. Жыралар қай жерде кездеседі? А) Төбелі және тегіс В) Тегіс және құнарлы С) Құмды шөлде D) Жоғарлатылған жер 8. Жыра дегеніміз: ____________________________________________________________________ 9. Сіз құмды шөлде болғыңыз келе ме, сол жайында ойланыңыз. Неге ол жақта болғыңыз келеді немесе болғыңыз келмейді? Ол үшін оқып өткен мәтінді пайдалан. ____________________________________________________________________ 10. Жазықтар әртүрлі болады. Құмды шөлдерді сипаттаңыз? ____________________________________________________________________ 11. Каспий көлі орналасқан: А) Батыста. В) Оңтүстікте. С) Шығыста. D) Солтүстікте. 12. Жыра қалай пайда болады және жырлардың ұлғаюына қарсы қандай шаралар жасалады? ______________________________________________________________________________________________________ 13. Мәтінді төрт сөйлеммен тұрастып мәні өзгермейтіндей мәтінді төрт сөйлеммен жазыңыз. ________________________________________________________________________________________________________________________________________ 14. Әңгімедегі суретіне қарап қандай білгенің көрсетеді? Қажет қандай жазықтар-суретте бейнеленген? ____________________________________________________________________ | |
| Просмотров: 1177 | |
Четверг, 2024-12-19, 9:56 AM
Приветствую Вас Гость
Приветствую Вас Гость
Форма входа |
|---|
Категории раздела |
|---|
Социальные закладк |
|---|
Поиск |
|---|
Друзья сайта |
|---|
Теги |
|---|
Статистика |
|---|