Коллеги - педагогический журнал Казахстана
Учительские университеты
| Главная » Статьи » В помощь учителю » Химия |
Шығыс Қазақстан аймағында өндірілетін қоңыр көмірдің өсімдік майын тазалауда қолданылуын тиімділігін зерттеу
| 1.3. СОРБЦИЯ ҚҰБЫЛЫСТАРЫНЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ Гетерогендік жүйелердің бөлу беттерінде болатын құбылыстардың ішінде теориялық және практикалық жағынан маңызы зор көп тараған құбылыстардың бірі – сорбциялық құбылыстар. Сорбция деп бір заттың басқа бір затқа өздігінен жұтылу құбылысын айтады (латын тіліннен «Sorbeo» қазақ тілінде «сіңіру» деген мағына білдіреді). Сорбциялық құбылыстар сорбтивтің қозғалатын бөлшектерінің сорбентке қаншалықты терең еңгеніне және олардың арасындағы әрекеттесу шамасына байланысты әртүрлі болып келеді де, соған лайықты әр түрлі аталады. Барлық сорбциялық құбылыстар бөлу беттерден басталғанымен олар екі түрлі аяқталуы мүмкін.Сорбтивтің қозғалатын бөлшектері сорбенттің бүкіл көлеміне, иә тек олардың беттік қабатында ғана жиналды. Бірінші жағдайдағы сорбцияны көлемдік сорбция, не абсорбция дейді де, ал екінші жағдайдағысын – беттік сорбция, не адсорбция дейді [1]. Адсорбция құбылысы бұрынан бері белгілі. Кеуекті көміртек материалдарды (сорбенттерді) адам баласы көптеген жүз жылдық бойы қолданады. Құм және топырақ сияқты табиғи материалдар суды тазалау үшін қолданылған. XVIII ғасырдың өзінде ағаш көмірдің әр түрлі сұйықтықтарды тазалауға және кейбір газдарды сіңіруге деген қабілеттілігі ашылды. 1773 жылы К.Шеелемен қатар Фонтана өзінің көлемінен асатын көлемде әр түрлі газдарды енді ғана қызған ағаш көмірдің сіңіру қабілеттілігін тапты. Кейін жұтылған көлемнің мөлшері көмірдің түріне және газдың табиғатына байланысты екені анықталды. Ерітінділердің адсорбциясын ең бірінші 1785 жылы орыс академигі Г.Е.Ловиц көрсеткен болатын. Ол сұйық ортада көмірмен адсорбция құбылысын толығыменен зерттеді. Кейін көмірді фармацетикалық препараттарды, спирттерді, шараптарды, органикалық қосылыстарды тазалау үшін қолдануға ұсынды. 1814 жылы франциялық ғалым Соссюр барлық саңлаулы қатты денелердің газдарды жұта алатындығын және бұл құбылыс кезінде жылу шығатынын тапты. Соссюр оңай қысылатын (сұйылатын) газдардың жақсы адсорбцияланатынын байқады. XIX ғасырдың аяқ кезінде Гиббс адсорбцияның жалпы термодинамикалық теориясын жасады. XX-ғасырда адсорбция құбылыстарын Лэнгмюр, Поляни Брунауэр, Де-Бур, ал Кеңес Одағында Л.Т.Гурвич, Н.А.Шилов, М.М.Дубинин, А.В.Кисилев сияқты т.б. ғалымдар түпкілікті зерттеді. Бірінші дүниежүзілік соғыста қарулы уландыратын заттарды тазарту бойынша жұмысты дамытуда ынталандырды. 1915 жылы ресей ғалымы Н.Д.Зелинскиймен ойлап табылған белсенді көмірі бар газтұтқыш сорбент ретінде қазірге дейін ұшқыш улы заттардан ең жақсы қорғаныш болып келеді [1;2;3]. Адсорбция – қатты заттың (адсорбенттің) бетінде бір немесе бірнеше газ және сұйықтық компоненттерінің талғампаз сіңірілу процесі. Ал оған кері процесс десорбция деп аталады. Тұтас фаза (газ, сұйықтық) құрамындағы сіңірілетін компонент адсорбтив, ал адсорбент құрамындағы адсорбат деп аталады. Адсорбцияның шамасын әр түрлі өлшем бірлікте көрсетеді, бірақ көбінесе 1 г адсорбентке адсорбцияланған заттың молімен беріледі. Адсорбция шамасы неғұрлым жоғары болса, соғұрлым адсорбенттің беті бұл затқа қол жетімді. Сондықтан қатты денелердің сипаттамасы ретінде меншіктік беттің S мөлшерін келтіреді (1 г адсорбент бетінің ауданы).Қатты дене бетінде молекулалардың адсорбциясы беттегі бөлшектерінің тартылыс күшінің әсерінен жүреді. Адсорбент беттегі атом, молекула немесе иондар ішкі көлемдік фазаға қарағанда басқа ортада орналасқан. Себебі оларда көршілері жоқ. Басқа диффузиялық процестерден адсорбция процесінің ерекшелігі, ол қатты кеуек дене (сорбент) бетінде қанықпаған беттік күштердің адсорбцияланатын молекулалардың күш өрістерімен әсерлесуі нәтижесінде жүреді. Беттік күштердің әлсіреуі нәтижесінде адсорбция процесі физикалық және химиялық болып жіктеледі [2;4]. Физикалық адсорбция Ван-дер-вальс күштеріне негізделеді. Физикалық адсорбция кезінде тепе-теңдік тез орнайды да, ол қайтымды болады. Физикалық адсорбция будың конденсациялануы кезінде орын алатын молекулааралық күштердің әсерінен болатындықтан, физикалық адсорбцияның жылуы конденсация жылуымен шамалас болып келеді. Жылу мөлшері жай молекулалар үшін 10-20 ккал/моль құрайды. Адсорбция әрқашан экзотермиялық процесс, адсорбция жылуы ΔHs бөлінеді: Адсорбент (кр.) + адсорбат (г.) → s ΔH Физикалық адсорбция – газ температурасы критикалық мәнінен төмен жатқанда байқалады. Газдың қайнау нүктесі неғұрлым жоғары болса, соғұрлым оңай адсорбцияланады, яғни, онай сұйыққа айналады. Мысалы, СО2 және кейбір көмір сутекті молекулалары Н2 , N2 , СО адсорбцияланған қабаттарын оңай ығыстрады. Инертті газдар нашар адсорбцияланады. Адсорбция процесі адсорбент пен адсорбат арасында адсорбциялық тепе-теңдік орнауымен аяқталады. Тепе-теңдіктің жалпы шарты – екі фазаның да химиялық потенциалдарының тепе-теңдігі. Бұл тепе-теңдік қозғалмалы, яғни берілген уақыт аралығында берілген бете адсорбцияланатын молекулалар (атомдар) саны осы уақыт аралығында осы беттен десорбцияланатын молекулалар (атомдар) санына тең. Адсорбциялық тепе-теңдік жағдайында беттің газ бөлшектерімен толу дәріжесі s Q тұрақты болады. s Q –тің температураға тәуелдігі – адсорбция изобарасы, қысымға тәуелділігі – адсорбция изотермасы. Тұрақты температурада қысым өскенде, толу дәріжесі өседі, берілген қысымда температура өскенде ол кемиді. Температураның жоғарлауы толу дәріжесін төмендетеді, яғни қарқынды десорбция есебінен адсорбцияны әлсіретеді [4;5;6]. Химиялық адсорбцияда сорбент бетінде химиялық әсерлесулер жүреді. Атомдар арасындағы байланыс белгілі бір иондық үлесі бар ковалентті күштермен анықталады. Химиялық адсорбция критикалық температуралардан төмен және жоғары температуралардан да байқала береді. Химиялық адсорбция температура жоғарылаған сайын артады. Керісінше температураны жоғарылатқанда физикалық адсорбция кеміп, десорбция процесі артады. Бөлінетін жылу мөлшері химиялық реакция жылуына шамалас (10-100ккал/моль) болады. Химиялық адсорбция қайтымсыз. Химиялық байланыстар жақын қашықтыққа әсер ететін күштер арқылы іске асатындықтан, хемосорбция барасында моноқабат қана түзіледі деп саналады. Хемосорбция екі сатыдан тұрады: 1) қатты дененің бетіне алғашында газдың физикалық адсорбциясы жүреді де; 2) адсорбцияланған газ молекулалары мен адсорбент беті арасында химиялық байланыстар түзіледі. Жалпы адсорбция барасында оның табиғатын тікелей анықтауға қиынға соғады. Бұл кезде оларды мольдік дифференциалдық адсорбция жылуы (qа) арқылы ажыратуға болады. Физикалық адсорбцияның мольдік дифференциалдық жылуы 4÷40 кДж/моль аралығында, ал химиялық адсорбцияның qа мәні 40÷400 кДж/моль аралығында жатады [4;5;6]. Адсорбцияны мынадай жалпы белгілермен сипаттауға болады: 1. Термодинамикалық қайтымдылығымен, яғни адсорбциямен қарама-қарсы процесс десорбцияның динамикалық тепе-теңдігімен: адсорбция↔десорбция 2. Процестің экзотермиялығымен, яғни адсорбция кезінде жылудың бөлуімен (бұл адсорбент пен адсорбтивтің тығыз әрекеттесуін көрсетеді). 3. Активтендіру энергиясының аздығымен (яғни энергетикалық тосқауылдың аласалығы), ендеше адсорбцияның жылдамдығының көптігімен. Адсорбциялық құбылыстарды өзара жанасатын фазалардың агрегаттық күйіне байланысты топтаған жөн. Осыған байланысты бес түрлі адсорбциялық жүйелерді көрсетуге болады. 1. Г/Е – газ бен ерітінді арасындағы адсорбция. 2. С/Е – сұйықтық пен ерітінді арасындағы адсорбция. Мұның бірінші адсорбциядан айырмашылығы ерітіндіден еріген заттың концентрациясының өзгеруі ерітінді мен оның буының арасында емес, басқа сұйықтың арасында болады. 3. С1/С2 – өзара ерімейтін екі сұйықтықтың арасындағы адсорбция. 4. Қ/Г – қатты дене (адсорбент) бетіндегі газдың адсорбциясы. 5. Қ/Е – қатты дене бетіндегі ерітіндідегі еріген заттың адсорбциясы. Осылардың алғашқы үшеуінде адсорбентіміз сұйықтық болса, төртінші және бесінші түрінде адсорбентіміз қатты дене. Сондықтан олардың өзара айырмашылықтары да бар. Мысалы үшін алғашқы үшеуінде адсорбция шамасын Г беттік керілуімен байланыстыруға болады [1]. Сорбция полимолекулалық процесc болып табылатындықтан, оның өтуі көптеген жағдайларға байланысты болады. Сорбция процесіне әсер ететін факторлар: 1. Сорбент беті. Тек кейбір заттар үшін ғана толық жаңа қасиетті үлгі алуға болады. Беттің қасиетінің аздаған өзгерісін тұндыру үшін ластану жеткілікті болуы мүмкін.Беттің әлдеқайда жаңа қасиеті бар адсорбенттердің бірі графиттелген күйде болып табылады және оның адсорбциялық зерттеуде қолданылуы сенімді ақпарат береді. 2. Еріген заттың табиғаты, оның химиялық құрылысы мен еріткішпен әрекеттесуі. Еріген зат молекуласының құрылысының кейбір ерекшеліктері, мысалы, тізбек ұзындығы, сақинаның құрылымы, полярлық топтардың болуы және ерітіндідегі физикалық күйі адсорбцияға да әсер етеді. Еріген заттың химиялық құрылымымен байланысқан заттың ерігіштігі де маңызды. Тура сол еріткіште ерітіндіден аз еритін заттар әдетте жоғары ерігіштікке ие заттарға қарағанда күшті адсорбцияланады. Өз кезегінде үйлесімді еріген зат жақсы еріткішке қарағанда, нашар еріткішпен күшті адсорбцияланады. Яғни неғұрлым еріткіш бетте нашар адсорбцияланатын болса, соғұрлым еріген затымыз жақсы адсорбцияланады. Қатты дене бетінде судағы ерітінділердің адсорбциясы органикалық ерітінділердің адсорбциясынан күшті болады. Бұл басқа әсерлер, мысалы, бетпен арнайы әрекеттесуі басым болмаған жағдайда орындалады. Адсорбциялық қабатта еріген затпен әрекеттесуі. Молекулалардың арнайы бағытталуы а) сорбция процесіне қатысатын заттардың химиялық табиғатына б) ерітінді концентрациясына в) адсорбат пен адсорбент арасындағы әрекеттесуге г) адсорбцияланған молекулалар арасындағы жанама (латералдық, бүйірлік) әрекеттесулерге тәуелді деп есептелінеді. Бағытталу бойынша әдетте шекті адсорбцияның шамасына байланысты беттің ауданы мен молекула өлшемдерін бағалайды. Адсорбция шамасына адсорбенттк полярлығы мен уақ тесіктерінің әсерлері де өте күшті болады. Полярлы адсорбенттер полярлы адсорбтивті, ал полярлы емес адсорбенттердің полярлы емес адсорбтерді жақсы адсорбциялайтыны белгілі. Адсорбенттердің уақ тесіктерінің адсорбцияға әсерлері сол адсорбтивтің молекулалары мен уақ тесіктерінің шамаларының қатынасы байланысты болады. Егер тесік шамалары өссе, ал адсорбтив молекулаларының шамасы аз болса ерітіндінің қатты денедегі адсорбциясы көбейеді. Ал адсорбтивтің молекулаларының шамалары тесіктердің шамаларынан жоғары болса, онда олардың тесікке енуі қиындайды да, адсорбция шамасы да аз болады, иә адсорбция нашарлайды. Әрине егер қатты дене беті тегіс болса, онда жоғарыды да айтылғандай болмайды. Адсорбцияға адсорбтивтік химиялық табиғатынын да әсері күшті. Алайда бұлардың арасындағы байланысты тікелей жалпы түрде айтуға болмайды. Өйткені бірдей адсорбтивтердің адсорбент пен ортаның (яғни еріткіштің) полярлығына байланысты әр түрлі адсорбциялануы мүмкін. Соған қарамастан адсорбцияның адсорбтивтік табиғатына байланыстылығы Ребиндер ұсынған полярлықты теңестіру ережесімен анықталады. Бұл ереже С адсорбтивінің адсорбциясы егер ол бөлу бетін түзететін фазалардың (А және В фазалары) полярлығын теңестіруге тырысатын болса, яғни А мен В фазаларының полярлығының айырмашылығын азайтатын жағдайда ғана болады. Басқаша айтқанда С-ның адсорбциясы оның диэлектрлік өтімділігі А мен В фазаларының диэлектрлік өтімділері (ƐА және ƐВ) аралығында болса жүреді ƐА > ƐС >ƐВ немесе ƐА < ƐС <ƐВ. Бұдан неғұрлым еріген затпен ерітіндінің полярлығының айырмашылығы көп болса, соғұрлым затымыз еріткіште нашар ериді. Ендеше оның беттегі адсорбциясы жақсы болады. П.А. Ребиндердің ережесе бойынша БАЗ молекулалары адсорбент пен ортаның бөлу беттерінде полярлық бөлігімен полярлық фазаға полярлық емес бөлігімен полярлық емес фазаға қарап орналасады.Бұл жоғарыда айтылған жалпы жағдайлардың басқа адсорбция шамасының неге байланыстылығын көрсететін белгілі бір жағдайлар үшін қолданылатын дербес ережелер бар. Мысалы заттың молекулалық салмағы артқан сайын оның адсорбциясы да күшейеді. 3. Сорбцияға температураның әсері. Сулы ерітінділер үшін сорбциялық процеске температураның әсері бірдей емес. Себебі микрокеуекті сорбенттерде заттардың сорбциясы кезінде өлшемдері кеуектің тиімді өлшемдеріне жақын молекулалардың кеуектерге енуі олардың кинетикалық энергиясына тәуелді. Жеткілікті энергияда (температурада) сорбат молекулалары кеуектің тесіктеріне еніп сорбцияланады, ал басқа жағдайда мезо- және макрокеуек бетінде тек елеулі жұтылуы өтеді. Басқаша айтқанда, сорбциялық сиымдылық температураның өсуімен артады, бұл құбылыс «Активтелген адсорбция» деп аталады. Физикалық және химиялық (активті) адсорбция процестерінің арасында температуралық тәуелділікте сипаттамалық айырмашылығы бар. Адсорбцияланған заттың ерітінді көлемінен адсорбциялық центрлерге массалық ауысуы әдетте жылдам өтеді, сондықтан адсорбцияланған зат мөлшері лимиттеуші фактор болып табылмайды. Мұндай жағдайда адсорбциялық сиымдылық активті центрлерде адсорбцияланумен анықталады. Онда физикалық адсорбция өте жылдам өтеді. Температураның артуы адсорбцияланған заттың тепе-теңдікті мөлшерінің төмендеуіне алып келеді және сорбенттің адсорбциялық сиымдылығын төмендетеді. Әдетте кез келген белгілі концентрацияда шекті адсорбция температураның артуымен азаяды, яғни толығымен процесс экзотермиялық болып табылады. Сондықтан осы екі құбылыстың (активті және физикалық адсорбция) тіркелген көрінісі, жалпы әсері белгілі бір температурада экстремум (максимум) көрсетуі мүмкін. Сулы ерітінділерден сорбциялау кезінде бұл бұзылу шыңы (мысалы, 20-70ºС) фенол сорбциясында артады, ал сірке қышқылында кемиді [7;8;9]. Сорбенттің құрылысы мен химиялық табиғатына қарай, оның беті мен адсорбат молекуласы арасында әр түрлі типтегі байланыстар пайда болуы мүмкін. Адсорбенттер адсорбцияланған заттарды физикалық және химиялық әрекеттесу күшімен ұстап тұрады. Өзінің табиғаты бойынша физикалық адсорбцияны анықтайтын күштер сұйықтықтағы когезиондық күштердің аналогы. Бұл диполь-дипольдық, индуцирленген диполь-дипольдық және ван-дер-ваальстық дисперсионды күштер. Химиялық адсорбция мен хемосорбцияда адсорбент бетімен байланысу электрондардың ауысуы немесе жұптасуы есебінен болады. Физикалық адсорбцияның жылуы әдетте химиялыққа қарағанда төмен және 40-80 кДж/моль аралығындағы шаманы құрайды, алайда көптеген мысалдар осы аралықтан ауытқитынын көрсетеді. Сондықтан адсорбция жылуы адсорбциялық күштің табиғатын анықтайтын шынайы (объективті) белгі болып табылмайды [10;11]. 1.3.1. СОРБЕНТТЕР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ Сорбент – абсорбент, адсорбент, ион алмастырғыш материалдар мен комплекс түзгіштер түрінде газ, бу және еріген заттарды таңдамалы сіңіру үшін қолданылатын қатты немесе сұйық заттар. «Сорбент» термині латын тілінен аударғанда «Sorbens» – сіңіруші дегенді білдіреді. Сорбенттерді шығу тегі мен табиғатына байланысты органикалық және бейорганикалық деп те шартты түрде бөледі. Оларға: активтелген көмір, алюминий оксиді, целикогель және кейінгі кезде жиірек қолданылып келе жатқан өсімдік шикізатынан алынған көміртекті материалдарды атауға болады. Сорбенттер көбінесе әр-түрлі табиғи нысандарды тазарту үшін қолданылуда. Оларды практика жүзінде қолданғанда адсорбциялық тазартудың тиімділігі 80-95%-ға дейін жетеді. Мұндай жоғары деңгейлі көрсеткіштер қолданылатын адсорбенттердің келесідей қасиеттерімен анықталады: адсорбенттің химиялық табиғаты; оның кеуекті құрылымы; адсорбциялық беттің шамасы; оның қол жетерлілігі; беттік сипаттамалары; жоғары тазарту дәрежесі;адсорбентті бірнеше мәрте қолдануға мүмкіндік беретін механикалық беріктігі;сонымен қатар сорбенттердің өзіндік құны да айтарлықтай маңызды рөл атқарады . Адсорбция процесінің тиімділігі адсорбенттің түріне байланысты. Сол себепті адсорбентке мынадай талаптар қойылады: 1) Талғампаздығы; 2) Мейілінше жоғары сіңіру қабілеттілігі; 3) Құнының арзандығы мен қол жетерлігі; 4) Жеңіл десорбциялануы мен қайта қалпына келуі; 5) Жоғары механикалық беріктігі; 6) Жұмысқа жайлылығы, от алмауы, аппаратқа эрозиялық әсерінің аз болуы. Адсорбенттерге қойылатын негізгі талаптардың бірі оның сіңіру қабілеттілігінің мейілінше жоғары болуы. Сол себепті адсорбенттер көбінесе кеуектілігі жоғары қатты заттар. Мөлшерлері өте кіші түйіршіктер түрінде қолданылады. Түйіршіктің мөлшеріне қарай микросаңылаулы және макросаңылаулы болып жіктеледі. Адсорбенттерді химиялық табиғаты бойынша және кеуекті құрылым бойынша ажыратады. Минералды адсорбенттер арасында силикатты ертінділердің поликремний қышқылын тұндыру арқылы алынатын силикагель анағұрлым таралған. Гельдің тұндыру, пісіру және кептіру жағдайларын өзгерту арқылы әр түрлі кеуекті құрылымды силикагельдерді алуға болады. Силикагельдер беті әдетте ≡Si-OH топтарымен қапталған және сондықтан олар сутектік байланыс түзуге бейім спирттерді, суларды және басқа да полярлы заттарды, сонымен қатар шексіз және ароматтық көмірсуларды жақсы адсорбциялайды.Минералды сорбенттерге сонымен қоса синтетикалық және табиғи цеолиттер сілтілік және сілтілік-жер металдардың кеуекті кристалды алюмосиликаттар жатады. Олар өздерінің еркін қуыстарындағы кірістерінің қатаң анықталынған өлшемдерімен сипатталады. Сондықтан цеолиттер қуысына тек қана өлшемдері кіріс арқылы өте алатын молекулалар ене алады. Аса ірі молекулалар адсорбциялана алмайды. Сондықтан цеолиттерді көбінесе молекулаларды өлшемі бойынша бөле алғандықтан «молекулалық елек» деп аталады.Қатпарлы және қатпарлы-ленталық алюмотемірмагнийлі силикаттар кеңейтілген және қатты құрылымды минералдарға бөлінеді. Біріншісі (вермикулит пен монтмориллонит) бентонит сазы мен «ағартқыш жер» негізін құрайды. Олар силикаттардың микрокристалдарынан құралған құрылысына негізделген біріншілік микрокеуекті құрылымды және екіншілік «пластинка тәрізді микрокеуекті» ауыспалы – және макрокеуекті құрылымды, микрокристалдар арасындағы кеңістік есебінен түзіледі. Сорбция процесінде екіншілік кеуекті құрылым микрокеуек өлшемінің өсуінен кеңеюге қабілетті. Бұл сорбенттер полярлы заттарға қатысты (суға, спирттерге, аминдерге) хемосорбциялық және молекулалық механизм бойынша катион алмасу сиымдылығының екі еселенген мәніне жететін елеулі сиымдылыққа ие. Суды әр түрлі органикалық қоспалардан тазарту үшін монтмориллонит ең тиімді сазды минерал болып табылады. Монтмориллонит бетінің ауданы 766-833 м2/г жетеді. Қатты құрылымды сорбенттерде (каолинит, тальк және гидрослюда) активті бет тек екіншілік құрылымға негізделген, яғни силикаттардың микрокристалдары арасындағы ауыспалы және макрокеуекті кеңістіктерде. Каолинит бетінің ауданы ~ 60 м2/г. Қатпарлы-ленталы минералдар (полыгорскит және сепиамет) өлшемі 0,37–1,1 нм микрокеуекті дамыған екіншілік кеуекті құрылымға ие; олар жоғары молекулалық қосылыстарды сорбциялауда тиімді . Адсорбциялық техникада белсенді көмір секілді көміртекті адсорбент кең қолданыс тапты. Оларды қазбалы және ағаш көмірді жоғары температурада қыздыру арқылы алады. Ол кезде шайырлы заттардың және көміртекті материалдардың белгілі жанып кетеді, кеуектілігі дамиды, меншікті беті артады. Белсендірілген көмірлер полярлы емес органикалық заттарды жақсы адсорбциялайды. Олар ертінділерді рекуперациялағанда, ертінділерді түссіздендіргенде, ауаны зиянды газдардан тазалаған кезде және т.б. кездерде қолданылады. Активті (активтелген) көмір түріндегі көміртекті сорбенттер әр түрлі салаларда кең қолданылады. Негізінен сулы ерітінділерден органикалық қосылыстарды адсорбциялау үшін, өндірістік масштабта қолданылатын дисперсті көміртегінің тағы басқа да бір өкілі электрдоға әдісімен алынатын күйе болып табылады. Ол сорбент ретінде аз зерттелінген және әдетте бұл мақсатта қолданылмайды. Фуллерендер, оларды зерттеу соңғы он жылда қарқынды дамуда. Өздерінің сорбциялық қасиеті бойынша бүгінгі күнге дейін толық зерттелінбеген [15;16]. Адсорбенттердің меншікті беті 100 м2/г жетеді және одан жоғары болуы мүмкін (1.1-кесте) [10;17;18]. 5-кесте. Кейбір өндірістік сорбенттердің меншікті беті Сорбенттер Меншікті бет, м2/г Кремнезем 15-750 Алюмогельдер 170-220 Қоңыр көмір 85-350 Ағаш көмірі 125-800 Цеолиттер 200-1000 Шунгиттер 7-240 (жалғасы бар) | |
| Просмотров: 1386 | |
Суббота, 2024-04-27, 6:29 AM
Приветствую Вас Гость
Приветствую Вас Гость
Форма входа |
|---|
Социальные закладк |
|---|
Поиск |
|---|
Друзья сайта |
|---|
Теги |
|---|
Статистика |
|---|