Коллеги - педагогический журнал Казахстана
Учительские университеты
| Главная » Статьи » В помощь учителю » Казахский язык и литература |
Музейлік педагогикасы қолданылған сабақ «Өрнектің әңгімесі»
| Мақсаты: Балаларды қазақтың ұлттық саот – дәстүрімен және ұлттық бұйымдары, мәдениеті туралы білімдерін кеңейту. Қазақ халқының бұрынғы өміріне деген қызығушылығын арттыру, құрметтерге баулу. Отанның салт-дәстүрін сүюге, мақтан тұтуға тәрбиелеу. Әдіс-тәсілдері: Тақырыпты түсіндіру, әңгімелесу, сұрақ-жауаб, ойындар ойнату, ән айту, тақпақ оқу, көрнекіліктер қолдану. Көрнекіліктер (құрал жабдықтар): Ала жіп, бесік, бесік жабдықтары, құрақ көрпешелер, қуыршақ, суреттер, ұлттық бұрышындағы бұйымдар, ұлттық ойындар жабдықтары, ыдыс-аяқтар, бас киімдер, аяқ киімдер, музыкалық аспаптар т.б. Міндеттері: Балаларға қазақ халқының ұлттық салт-дәстүріне және ұлттық бұйымдарын бағалап, қастерлеп, құрметтеуге баулу. Барысы: -Балалар біз бүгін қазақ халқының салт дәстүрлері мен ұлттық бұйымдарымен танысамыз. Қазақ халқы ерте заманнан, ата-бабаларымыздан келе жатқан салт-дәстүріміз өте көп.олардың жартысы мыналар: тұсау кесу, бесік тойы, бесік жыры,тойбастар, аластау. Балаларға салт-дәстүрлері өткізіліп жатқандары бейнеленген суреттерді көрсетіп, кейбір салттарға тоқталып, топ ішінде шағын көрнекілік ұйымдастырып өткізу. Мысалы: 1.Тұсау кесу (үш баланы ортаға шығарып, біреуінің аяғына ала жіп байлап, ал екі қолынан ұстап тұрады. Тәрбиеші жіпті қиып, былай дейді: «Қаз, қаз, қазым, Қаздан бас Бір, екі. Үш, Аздан бас. Құлама, Құласан, Жылама!» - деп баланы өзіне шақырады. (Осылайша балаларға тұсау кесу дәстүрін шағын көрме арқылы нышандаймыз.) 2.Бесік жыры және аластау. (Ортаға бесік пен оның жабдықтарын қойып, балаларды шеңберге отырғызып, тәрбиеші балаларға ережелерің түсіндіреді.)Тәрбиеші қуыршақты бөлер алдында аластау жасайды (сірінке шиімен): Алас, алас, алас, Әб пәледен қарас. Тілі бардың тілінен алас, Көзі бардың көзінен алас. Оттан, судан, қауіп-қатерден алас. Келді міне баласы Ұйықтап дем алсың. Қуанып, оянсын. – деп балалармен бірге айтады. Қуыршақты бөлеп бесік пердесін жабады да, тербетіп бесік жырын балалармен бірге айтады. - Балалар, сендерге ұйықтар алдында әжелерін, мамаларын бесік жырын айта ма? - Иә немесе жоқ (балалардың жауаптары) - Балалар, кәне онда бірігіп қуыршағымызға бесік жырын айтып берейік! (балалармен бірге) Бесік жыры Әлди, әлди, ақ бөпем, Ақ бесікке жат бөпем Айналайын шырағым, Бесігіне бөлейін, Еміздігің берейін, Әлди, әлди, әлди-ақ, Ұйықта, бөпем, ұйықта жай! -Балалар, біздің өз халқымыздың салт-дәстүрлері мен бірге ұлттық бұймдарымыз өте көп. 1.Тұрмыстыұ бұйымдар 2.Ұлттық киімдер 3.Әшекейлер 4.Ою-өрнектер 5.Ұлттық аспаптар 6.Ұлттық ойындар 1) Тұрмыстық бұйымдарға мыналар жатады: а) үй жиһаздары ә) ыдыс-киім таситың бұйымдар б) киіз үй жабдықтары в) төсеніш бұйымдар. а) үй жиһаздары – сандық, жағлан, кебеже, жук аяқ абдыра, асадл, төсек, жастық, қолсандық, шай сандық, жер жастық т.б. ә) ыдыс-киім таситың бұйымдар – керме, кесеқап, аяққап, қаржын б) киіз үй жабдықтары - желбау, басқұр-бау, түскиіз в) төсеніш бұйымдар – кілем, текемет, алаша, сырмақ, құрақ көрпе, жер жастық. 2) Ұлттық киімдер -Ұлттық киімдеріміз өзге халықтарға ұқсамайтын, киум үлгілері табиғи ерекшеліктермен көшпелі тіршілікке сәйкес қалыптасты. Қазақи киімнің барша сымбатты мен ою-өрнегінде, әрбір әшекейінде халқымыздың тарихының ой-дүниесінің қайталанбас көрінісі бар. Ол – біздің ұлттық мәденитіміз. Олар: 1.Ер адамдар киімдері; а) айыр қалпақ ә)зерлі шапан б)жарғақ шалбар Айыр қалпақ – аса қымбат матамен тысталып, ішінен жұқа киізнемесе қалың матадан сырылып салынатын тігілетін ер адамның бас киімі. Сыртына өсімдік тектес өрнек салынынп, алтын жіппен зерленеді. Оны ертеде, негізімен, хан-сұлтандар салтанатқа киетін болатын№ 2.Әйел адам киімдері а)сәукеле ә)қос етек көйлек б)шапан в)көк сауар етік Қос етек көйлек – жібек, торғын, шәйі сияқты аса матадан тік жаға, кең етек етіп тігілетін көйлек. Етегі өрнектеніп, бүрмеленген қос желбіршек салынады. 3.Орта жастағы ер адамның киімі: а) тымақ ә) ішек б) саптпма етік 4.Орта жастыға әйел адам киімі: а) кимешек ә) қамзол б) кебіс мәсі 5.Қыздар киімі а) бөрік ә) тақия б) көкірекше 3)ұлттық аспаптар: 1. сыбызғы 2. жетіген 3. қоңырау 4. асатаяқ 5. домбыра 6 щаңқобыз 7. қобыз 8. сақпақ 9. дауылпаз 10. қыл қобыз 4) Ұлттық ойындар: 1. Айгөлек 2. Хан «алшы» 3. Омпы 4. Атбақыл 5. Көтермек 6. Тақия тастамақ 7. Түйілген орамал 8. Оқтау тартыс КИІЗ ҮЙ КИІЗ ҮЙ – көшпелі халықтың ең ыңғайлы үйі. Ол қыста суықтан қорғап, жазда шыжыған ыстықтан сақтайды. Киіз үй жеңіл жиналып, бөлшектенеді, тіпті үлкен отбасымен де көшіп – қонып жүруге болады. Киіз үй жабдықтары: 1.шанырақ 2.уық 3.кереге 4.қой жүнінен жасалған киіз 5.кілемдер 6.сандық 7.бау-басқұрал Киіз үйді құрлымына қарап, іс қимыл арқылы өлең жаттату Керегені жазайық Шаңырақты құрайық Уық болып иіліп Киіз үйдей болайық Осы бағытта балаларға киіз үй туралы үйретеміз. | |
| Просмотров: 1006 | | |
Пятница, 2024-04-26, 11:38 PM
Приветствую Вас Гость
Приветствую Вас Гость
Форма входа |
|---|
Социальные закладк |
|---|
Поиск |
|---|
Друзья сайта |
|---|
Теги |
|---|
Статистика |
|---|