Орындаған: Кузенбаева А.Ж
Джамбаева А.З.
Асылбаева А.К.

Семей қаласы 2010 жыл

Тәрбие-отбасынан басталады.
Отбасы-адам баласының өсіп-өнер алтын ұясы.Адамның өміріндегі ең қуанышты қазақ дәурені осы отбасында өтіп жатыр. Бала өмірінің алғашқы күнінен бастап ата-ана өздерінің негізгі борыштарын-тәрбие жұмыстарын атқаруға кірісті.
«Ұяда не көрсең ұшқанда соны аласың» дегендей бала тәрбиесі ол дүниеге келген алғашқы күннен басталады. Бала өскен сайын, оның тәрбиесі де күрделеніп,оған қойылатын талаптар да күшейе түседі. Ақыл-ойының дамуы,Ұнамды мінез-құлқын қалыптастыру ең негізгі міндетке айналады. Оның негізгі міндетке айналады. Оның негізгі отбасында мектепке дейінгі жаста қаланады.
Бала жақсы адам болып өсуі үшін ол күн сайын отбасы мүшелері арасындағы ең жарасымды,ең әділетті қарым-қатынастардың куәсі болуы керек. Ол ата-анасының өзіне қандай қамқоршы,сүйеніш екенін сезінуі керек. Анасы баласына әкесін өз әрекеттері арқылы қуанып,сыйлап құрметтеуді,оның жұмысын жеңілдетіп,оған қолқанат болып жүруін талап етіп түсіндіріп отырады. Отбасы шын мәнінде тату-тәтті,өзара түсіністікте болса, одан адамгершілік пен әділеттік көрінісі айқын сезіліп тұрады.
Отбасының бірлігі мен ынтымақтастығы оның құрамындағы адамдардың бір-біріне деген қамқорлығынан, тіпті бірегей саяси көзқарасты ұстануын, соған орай ерлі-зайыптылық және ата-аналық сезімін терең түсіне білулерінен байқалады.
Отбасының негізгі мігдеті-баланы еңбек етуге, жарқын сезімдер мен нұрлы мұраттарға тәрбиелеу және адамдар арасында өмір сүре білуге үйрету. Бұл қасиеттердің бәрі негізінен отбасы-ошақ қасында қалыптасып нығаяды. Мұнда әсіресе отбасындағы ересек адамдар өздерінің жеке бастарының өнегесі арқылы жас балалардың бойында сезімдерді қалыптастырады.
Өз ата-анасын сыйлап,құрметтеп үйренген бала өзге ата-аналарды да құрметтей біледі, қашан да үлкендер алдында өзін дұрыс ұстап, құрметпен қамқорлық таныта біледі.
Бала тәрбиелеу оңай жұмыс емес, ол үлкен шеберлік пен шыдамдылықты талап етеді.Сондықтан халық өмір есігін енді ғана ашқан бөбек тәрбиесін бесіктен бастаған.
Қазақтын ұлы ақыны Абай да отбасындағы баланы тәрбиелеуде ата-аналар тарапынан жол берілетін кемшіліктерді ескерте отырып,отбасы тәрбиесін ұйымдастыруға кеңестер береді. Нақтырақ айтатын болсақ, Абай өзінің 10 сөзінде: «Әуел балаңды өзің алдайсың: әне ,оны берем,міне,берем деп ,Басты баланды алдағаныңы мәз боласың. Соңыра балаң алдамшы болса,кімнен көресің?» деп балаларына теріс тәрбие беретін ата-аналарды сынайсын.
Әрине әркім өзінің баласын жаман болсын демейді, оның тәрбиелі, білімді болғанын қалайды, әрі еңбек сүйгіш, жақсы адам болса, еліне,халқына пайдасын тигізетіндей бір маман тесі, үлкен дәрежелі қызмет иесі болса екен деп те тілейді.
Жақсы тілек пен ниеттің орындалуына мүмкіндік жасайтын ата-ананың өзі. Бала тәрбиесі бесіктен басталады демей ме? Балаға дүнмеге келісімен көп көңіл аударып, «Ұядан не көрсе,ұшқанда соны іледі» дегендей оның өнегелі қасиеттерін отбасында қалыптастырған жөн.
«Балаға білім беру үшін,ең алдымен оны тәрбиелеген жөн, тәрбиесіз берілген білім,ол ертең бір аптада әкеп соғады» деген дүние жүзілік білім мен мәдениеттің екінші ұстазы атанған данышпан,ойшыл,энциклопедист ғалым Әбу Насыр Әл-Фараби.
Баламызды мектепке жіберіп, мектеп тәрбие береді, білім береді деп бар ауыртпалықты мұғалімге салып қойғанымыз жеткіліксіз. Баланы мектепке берген соң ата-ана мұғаліммен тығыз қарым-ұатынаста болып.оның дұрыс тәрбие мен білім алуына бірлесе әрекет етуі тиіс. Еліміздің өркендеуі,дамуы,болашағы қазіргі жас ұрпағымыздың тәрбиелі,жан-жақты білімді болуына көп байланысты.
Кейбір ата-аналар жұмыстан шаршап келгенін сылтауратып,баласының тәрбиесіне 30 минут та көңіл аударуға уақыт бөле алмайды, немесе тәрбие ісіиен айналысуға ерінеді. Осыдан үлкен қателік туады. Баланың күнделікті өмірінде бір де бір әрекетін ата-ана ескерусіз қалдырмағаны жөн. Жақсы нірсесін мақтап,білмегенін айтып түсіндіріп,үйретіп отыру көп жетістікке қол жеткізеді.
Айталық,ата-ана өзінің алдына мына төмендегідей мақсат қойып,оның жүзеге асуына мән беретін болса,сөз жоқ,ұрпағының тәрбиелі,өнерлі болып өсуіне жол ашады.

Құрметті ата-ана!
СІЗДЕРДІ ПІКІР ТАЛАСУҒА
ШАҚЫРЫМЫЗ.
Гүлсім үй тапсырмасын орындағысы келіп өз әлінше қанша талпынғанымен, дұрыс әрі толықтай орындай алмайды. Ана тілінен әдеби мәтінді берген күні тіпті қиын.Көркем мәтінді жаттай алмай қиналып жылайды. Сол кезде шешесі: «Неге жылап отырсың? Соған да жылай ма? Мұғаліміңе айта сал,басым ауырады деп.Соған айтар сылтау да таба алмайсың ба? Әйтпесе,әкел күнделігіңе мен басы ауырды деп жазып берейін».

Сұрақ-жауап
1. Гүлсімнің шешесінің әрекеті дұрыс па?
2. Бұл жағдайда балаға қандай көмек бере аласыздар?

Әділбекті бүгін шешесі тіс дәрігеріне алып барды.Сол себепті ол түстен кейінгі сабаққа кешігіп қалды. Шешесіне бірге жүріп мұғалімге айтуын өтініп еді анасы «Өзің барып айтасың, ештеңе жоқ» деп мектепке барудан үзіліс-кесілді бас тартты. Мұғалімнен қорыққан Әділбек сол күні сабаққа бармады. Сабаққа бармағанын білген соң, шешесі Әділбекке қатты ұрысты.Мектеп 15 минуттық жер болса да, содан бері Әділбек сабаққа бір сағат бұрын ерте шығаиын болды.

Сұрақ-жауап:
1.Әділбектің анасының әрекетінің бағаланыздар?
2.Әділбектің мектепке бармау себебін неден көреміз?
3. Бұл жағдайда сіз не істер едіңіз?

Кешкісін отбасы мүшелерінің барлығы үйде жиналады. Балалар даладдан келіп сабаққа дайындалады.Шешесі тамақ дайындайды.Әкесі теледидардың алдында жатып шылым шегеді.Бір күні баласы даладан жүгіріп келеді де,әкесіне: «Әке,бізге мұғалім айтты,темекі тартқан адамның денсаулығына зиян.Ал темекі тартқан адамның жанында отыру адамға одан да зиян келтіреді екен. Сіз біздің денсаулығымызға зиян келтіріп жатырсыз», - деп, «Көрінбе көзіме, қара мұның ақылдысын» - деп әкесі баласын бөлмеден қуалап жібереді.

Сұрақ-жауап:
1. Шылым шегіп отырған адамның айналасындағыларға тигізетін әсері қандай?
2. Сіздің және балаңыздың қасында шылым шегіп отырса,сіз қандай әрекетке барасыз?
Ата-анаға айтарымыз...
1.Мектептен келген баланың көңіл күйін сұрау,бүгінгі тәртібіне өзіне-өзі баға беруіне үйрету.
2. Балаға қателігін түсінуге мүмкіндік жасау.
3. Баланың жақсы мінез, іс-әрекетіне назар аударып,көңіл күйін көтеру.
4.Ата-ана өзін-өзі ұстай білу,бақылай білу.
5. Баланың дауыс көтеріп,жазалауға асықпай,оны түсінуге тырысу.
6.Баласының тілін түсініп, онымен сырлас,дос болуға тырысу және оның ой-идеясына көңіл бөлу.
7. Өз баласын басқа балалармен салыстырмай, дұрыс тәрбие беріп,мінез-құлық,іс-әрекетін,қателігін түсінуге мүмкіндік жасай білу.
8. Оның психо-физиологиялық қалыптасуына,жан-жақты жетілуіне көңіл бөлу.
9.Оның шығармашылық қабілетін,ақыл-ой сезімін бағалай білу.
10.Оның талап тілегіне тежеу жасамай,еркіндік беріп,дүниеге,өмірге деген көзқарасын бақылау білу.
Құрметті ата-ана!
Сіздердің бала тәрбиесіндегі
толайым еңбектеріңізге сәттілік тілейміз!

Источник: http://download.files.namba.kz/files/1707373