Коллеги - педагогический журнал Казахстана
Учительские университеты
| Главная » Статьи » В помощь учителю » Воспитание души |
доклад
| Отбасылық-қоғамдық тәрбие мәселелерінің құндылығы Бiлiм беру жасындағы баланы тәрбиелеу - жалпы тәрбие үрдiсiнiң ең негiзгi кезеңi. Сондьқтан мұғалiм алдымен жалпы тәрбие үрдiсiнiц теориясы мен жетекшi идеясын және бiлiм сатысындағы оқушылардьң жас ерекшелiктерiн, соған орай балаға педагогикальқ қолдау көрсетуді қатар бiлуi тиіс. Тәрбие - бұл өмiрлiк шығармашылық. Сондықтан мұнда бала бейнесi, адам бейнесi деген ұғымдар педагогикада соңғы жылдарға дейiн өз мәнінде әр қырынан айтылмай келедi. Бiз баланы тәрбие субъектiсi емес, объектiсi peтiндe қарадық. Тек соңғы жылдары ғaнa oғaн субъектi ретiнде мән берiлуде және оньң өзегi болып табылатын басты қасиеттер мен сапаларды айқындаyға ұмтылыстар жасалып келеді. Шығыетың ғулама ғалымы Әбу-Насыр әл-Фараби: «Жас жеткiншектерiңiздi көрсетiңiз. Мен сiздердiң болашақтарьңызды айтып берейiн»,- деп айтқан болса, тәрбие жөнiнде «Aдамғa ең алғаш бiлiм емес, тәрбие берiлуi тиiс, тәрбиесiз берiлген бiлiм адамзаттьң қас жауы»-- деген екен. Бала тарбиесi ең алдымен отбаеындағы ата-анасыньң ықпалымен жузеге асырылып, қоғамдық тәрбиемен ұштасып жатады. «Әкеге қарап ұл өсер, шешеге қарап қыз өсер» деген халық даналығына мән беретiн болсақ, мектеп табалдырығын аттаған баланың бойында әке мен шешеден берiлген «сүтпен бiткен мiнездiң» берiк негiзi қалыптасқан. өйткенi, әр дәyipдe, әр кезеңде ата-ана арман-мақсаттарын ертеңгi мурагерлерiнiң тәлiм-тәрбиесiне негiзделген саналы тiршiлiгiмен тығыз байланыста қараған. «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны iлесiң» деген мақалдың түп-төркiнi осында. Өйткенi «Адам ұрпағымен мьң жасайды» деген халықта тұжырым бар. Атаның батасы, әженiң aңгiмeсi, әкенiң тәлiмi, шешенiц өнeгeсi - бала тәрбиесiндегi ықпалы зор халықтық мұра. Мектепте берiлетiн бiлiм және тәрбие негiзi де осы мұра. Алтын бесiк - отбасы болса, алтын ұя мектеп. Олардьң алтынға бағалануы неде? екeyi де қасиеттi әpi қастерлi. Өйткенi, отбасы адамды дүниеге әкелiп, қалыптаетырып,жетiлдiрiп жатса, мектеп пен қоғам ақылы мен бiлiмi, тажiрибесi азаматтық құндылықтармен толыеқан, жан-жақты жетiлген, өз бетiмен өмip сүруге бейiм азамат тәрбиелеп шығарады. Бұл eкi ортаньң да мақсат-мүддесi ортақ, мiндетi - бiреу. Сондықтан бiлiмді игерту мен тәлiмi мол тәрбие беру iei ата-ана мен оқытушыларды бiрдей толгандыруы тиiс. Ортадағы жас ұрпақтьң жарқын болашағы үшiн жасалатын еңбектiң маңыздылығы екі жақтьң балаға сүйiспеншiлiгiнде. Мейiрiмiн бiлдiрiп, жүрек жылуын жеткiзуге уақыт қажет секiлдi көңiл бөлмей журген ата-аналар қаншама. Мұндай бала аялы алақан қызуын басқадан iздейтiнiн, әcipeсe мұғалiмнен кyтeтiнiн тәжiрибе көрсетiп жүр.Сондықтан да отбасьньң - қоғамдық бағытта тәрбиелеу, яғни жеке тұлғаньң рухани - адамгершілігін дамыта отырып тәрбиелеу мәселесi бүгiнгi күннiң өзекттi мәселесiне айналып отыр. Болашақ ұрпақтың бiлiмдiлiгi мен тәрбиелiлiгi әлемдiк өркениетке жетер бағыттағы Қазақстан Республикасының гүлденуiне кепiлдiк болар бiрден-бiр жолы. Ой салып қараған адам, бүгiнгi балалар мен бүлдiршiндердiң кyнi ертең ержетiп, елдiң тұтқасын ұстар азаматтар болатынына еш күмән тудырмас. Бала тәрбиесi ана сyтiнeн басталып, өмip бойы дамып жетiлiп отыратын құбылыс, ал отбаеынан жақсыны да, жаманды да бойына сiңiредi. Әсipeсe, балаларды кiшкентай кездерiнен бастап тазалыққа, ұқыптылықа, еңбексүйгiштiкке, үлкендерге сый-құрмет көрсетуге, өздерiнен кiшкентайларға қамқор бола бiлуге санасын әбден қалыптастыру ата ананың басты міндеті болып саналады. Сонымен қатар бала бойын тәрбие нәрiмен сусындату-ежелден келе жатқан тәрби құндылықтарының ең бастысы. Баланың терiс мiнезiн үнемі қадағалап, түзету-қоршaған ортаның, яғни ата-ана, мектеп және қоғам міндеті. Бугiнгi таңда әр мектептiң басты мақсаты - Eгeмeндi елдiң ұлтжанды азаматьm тәрбиелеу. Ол үшiн мектеп-оқушы-ата-aна арасындаrы байланыс пен қоғам қауымдастығын құру арқылы Адам-Азамат бағытында үйлесімді жұмыс жүргізуіміз керек. «Бiрлiк түбi - тiрлiк> деген қағидаға сүйене отырып қана мақсатымызға қол жеткiзе аламыз. Бiз өзiмiздi бұрынғыларға қарағанда қанша бiлiмдi, қанша озьқ, қанша бiлгiр сaнaсaқ та, бәрiбiр бiздiң түп-тамырымыз ата бабалар мұрасында жатыр. Сондықтан да отбасының-қоғамдық тәрбие негiзi халықтық педагогикаға негiзделген болу керек. Қазақ бабамыздьң әрбiр сөзi бекерге айтылмаған eкeнi тәрбиенiң кез келген сатысында дәлелденiп жатады. Нақты тоқталып өтсек, қазақтың тыйым сөздерi тұнып тұpғaн өнеге үлгi, мақалдарының қайсысына болмасын тоқталсақта та терең тәрбиелiк мағына жатыр, ертегiлерi - тәрбиенiң қайнар көзi болса, шешендік сөздері - кез келген адамды терең ойға батырар түпсiз мөлдiр теңiз. Бала-тәлiм-тәрбиесiне, жалпы адам тәрбиесiне, оньң өсiп жетiлуiне үлкен мән берiп, оньң сәттi қағидалары мен ережелерiн жасаған халықтардың бiрi - қазақ халқымыз. Халық перзентiнiң өсiп-жетiлу кезеңдерiнiң өзiндiк ұлтқа ғaнa тән ерекшелiктерiне үлкен мән берiп, ой тұжырымдамалары мен қағидаларын өмip тәжiрибесi елегiнен өткізген. Бала отбасында қандай тәрбие алса, үлкен өмiрде, көпшiлiк арасында да сол ана cүтiмeн бiткен мiнезiн көрсетпек. | |
| Просмотров: 1927 | |
Среда, 2024-12-18, 7:23 PM
Приветствую Вас Гость
Приветствую Вас Гость
Форма входа |
|---|
Социальные закладк |
|---|
Поиск |
|---|
Друзья сайта |
|---|
Теги |
|---|
Статистика |
|---|