Коллеги - педагогический журнал Казахстана
Учительские университеты
| Главная » Статьи » В помощь учителю » Химия |
Оксидтер және олардың аталуы.
| Алматы облысы, Іле ауданы Ы.Ноғайбаев атындағы №18 орта мектебінің химия пәнінің мұғалімі: Молдахметова Сауле Бакировна I.Сабақтың тақырыбы:Оксидтер және олардың аталуы. Сабақтың мақсаты; Оксидтердің күрделі зат екеніне көңіл аудару.Олардың аталуы мен формуласын құруды есте сақтау.2.Химиялықзаттарды класқа жіктеуді жетілдіру және оларды одан әрі,қарай дамыту.3.Оқушыларды ғылыми биімділікке үйрету,жауапкершілікке тәрбиелеу. Сабақтың барысы:IЭ.Ұйымдастыру кезеңі 2.Сабақтың мақсатымен таныстыру. Миға шабуыл. 1)Танымдық сұрақтар: Берілген-реакциялар жүру белгілеріне сүйеніп,сәйкес реакция теңдеулерін таңдап,сол реакция теңдеулерін теңестір. a)P+O2=P2O5б)S+O2=So2г)Cu+O2=Cuo ә)Fe+O2=Feo Fe2O3 в)C+O2=Co2 1)Ашық жалынмен оң түтін түзетін реакция теңдеулерін таңда. 2)Жалын және түтін шығармай шатырлап жанып,қақ түзетін реакция. 3)Ашық көк жалын шығарып, өткір иісті зат түзе жүретін реакция 4)Реакция нәтижесінде түзілген оксидке әк суын құйғанда лайланады. 5)Қатты қыздырғанда жанбастан баяу тотығып,қара түсті ұнтаққа айналады. 6) O2 4Mr 4Na ? 7O2? Керек индекстер және коэфорциенттер арқылы жоқ заттардыңформуласын жаз. 7) ЭО → Э2О3.Мына сызбанұсқадағы ‟Э„элементті анықта: a)Aeә)азот б)темір в)хром Талдау: Оксидтер-біреуі оттек болыпкелетінекіэлементтенқұралғанбинарлықосылыстар. Халықаралықжүйегесайатағандаоксидтердегі элемент атомынансоңжақшаішінеоныңваленттігіримсаныменкөрсетіподан, кейін оксид дегенсөз қосады. Мысалы:Cuo-мыс (II)оксиді ,SO3-күкірт (VI)оксиді Оксидтерді атаудың екінші әдісі: а)Cuo-мыс монооксиді б)So3-күкірт триоксиді Mn2O7 –димарганецтің гептаоксиді. Al2O3-диалюминийдің триоксиді. Fe2O3дитемірдің триоксиді. Атомдар саны грекше оқылады,яғни: 1-моно 4-тетра 7-гепта 2-ди 5-пента 3-три 6-гекса II.Окушылар, алған білімді бекіту мақсатында,тапсырмалар орындайды: 1-тапсырма: Берілген заттардың ішінен оксидтерді теріп жазып,оларды 2-тәсілмен атау: HCL, CrO3, Cu2OFECL2,H2SO4,MnO2,NaJ, B2O3 2-тапсырма: Берілген элементтердің оксидтерінің формуласын құрастырып,оларды ата: Hg, Ca, N, P. 3.тапсырма Мына оксидтің N2O3құрамындағы оттектің массалық үлесін есепте. III.Оксидтермен танысайық: Дарынды окушылар хабарламалары: H2O-сутек оксиді-су,әдетте молекуласы бір-бірімен ілініскен сутектік байланыста болады.Оның 1 молекуласы басқа 4 молекуласымен байланысады,ал су молекуласы қатты күйге көшкенде, я қырауға айналғанда әсем құрылысты кристалл бейнесін түзеді. Күллі сұйық және қатты заттардың ішінде судың меншікті жылу сиымдылығы бәрінен үлкен, яғни салмағы бірдей етіп алынған,бірнеше затты, алып белгілі бір градусқа қыздырсақ, суды қыздыруға соның бәрінен жылу көп кетеді,керісінше салқындатқанда су жылуды көп шығарады. CO2-көміртек(IV)оксиді,жануды және тыныс алуды қолдамайды,оның жануды қасиетін өртке қарсы қолданады.CO2-көміртек оксидін қатты салқындатқанда құрғақ мұзға айналады,жылыжайға құрғақ мұз кесегінқою өсімдіктердің өсуіне колайлы жағдай туғызады.Сондай -ақ қатты,CO2-ні аэдром үстіндегі бұлтты жою үшін қолданады. Жаңбыр және табиғи сулар ауадағы көмірқышкылын газын ерітіп көмір қышқылын түзеді.Қышқыл ерітіндісі топыраққа сіңіп,жолындағы әк тасты,карбанатты гидрокарбонатқа айналдырады.Гидрокарбанаттар оңай еріп олардың орында үңгірлер пайда болады. Кальций гидрокарбанаттары баяу ыдырап одан түзілген калций корбанаттары үңгірдің ішінде әдемілігі көз тартатын үлкен тұз кристалдарына айналады.Төбеден мұнара ,ине,мұз тамшысы түріндегі сталактиттер салбыран тұрса,еденнен сталагмиттер өсіп шығады. N2O-азоттың (I)оксиді-түссіз,жағымды иісті,тәтті дәмді газ.Ол суда нашар еритін, бейтарап, тұз түзбейтін оксид. N2O осидін аз мөлшерде оттекпен араластырып дем алуға пайдаланса,адам ауырғандықты сезбейді оны жеңіл операцияларда қолданған.Ал онымен біраз уакыт дем алса адам көңілденіп шаттана бастайды,сондықтан оны шаттандырғыш газ деп атаған. CO-көміртек (II) оксиді,жанғыш газ, кәдімгі жағдайда салғырт газ көміртек монооксидін CO-иіс газы деп те атайды.Оның ауадағы 0,2%:өмірге қауіпті өмірде онымен уланғанда,иіс тиді дейді иіс газы деген атау осыдан шыққан. SiO2-кремний (IV)оксиді қатты,қиын балқитын зат.Ол кристалдық кремнезем және аморфты кремнезем түрінде кездеседі. SiO2табиғатта тау жиынысы- кварц минералы түрінде кездеседі. Алты қырлы призма –пирамида пішіндес мөлдір ,түссіз кварц кристалы-тау хрусталі деп аталады.Бағалы тастар-топаз агат,яшма түрінде кездеседі.Ал күңгірттеу түстісі- аметист, одан зеңгерлік бұйымдар жасайды. Кварцтың майда кристалдары өзен суына жиналатын құмды құрайды. Al2O3 алюминий оксиді –өте қатты, корунд минералы түрінде кездеседі.Егер оның құрамында қоспа болса,ол әртүрлі түсті бағалы тастарға айналады.Рубин \қызыл \,аметист\ күлгін\, саффир\\ көк.\ Ұсақ кристалды корунд тегістейтін дөңгелек, зімпара қағаздың және т,б дайындауға жұмсалады. Beo-берилий оксиді ақ түсті, балқуықиын зат.Отқа төзімді материалдар- тигель, реактивті двигательдер даярлауда және ядролы реакторларда нейтрондарды тежеуші ретінде қолданылады. SO3-күкірт (IV)оксиді, күкірт қышқылы өндірісінде, қағаз өнеркәсібінде, сабанды, жібекті,жүнді тазарту мақсатында ,дезинфекциялаушы, зат ретінде ,ветеринарияда, медицинада қолданылады. P2O5-фосфор (V) оксиді –сумен өте тез қосылғыш зат болғандықтан ылғал тартқыш зат ретінде қолданылады. TiO2-ақ түсті қиын балқитын зат.Ол-отқа төзімді лабораториялық ыдыстар және балқуы киын шыны,глазурь,\кереуке\, эмаль жасауда ,сондай-ақ ақ майлы бояу алу үшін колданылады. C2O3-жасыл түсті қиын балқитын зат,одан желімді және майлы бояу алынады.Шыныны және фарфор заттарына жасыл түс беру ушін,балқыған силикаттарға қосады. Қорытынды:а)окушылардың ой түйіндері б)мұғалімнің сөзі Оқушы білімін бағалау. Үй тапсырмасы: §23оқу,6 жаттығу,1шумақ өлең шығару. | |
| Просмотров: 1963 | Комментарии: 1 | |
Четверг, 2024-12-19, 8:13 AM
Приветствую Вас Гость
Приветствую Вас Гость
Форма входа |
|---|
Социальные закладк |
|---|
Поиск |
|---|
Друзья сайта |
|---|
Теги |
|---|
Статистика |
|---|