Коллеги - педагогический журнал Казахстана
Учительские университеты
| Главная » Статьи » В помощь учителю » Биология |
Үлгерімі төмен оқушылардың білім сапасын көтеруде география және биология сабақтарында қарапайым эксперементтердің ықпалы.
| Үлгерімі төмен оқушылардың білім сапасын көтеруде география және биология сабақтарында қарапайым эксперементтердің ықпалы. Жексенбаева А.О., № 34 ЖББОМ География-биология пәндерінің мұғалімі Жаратылыстану пәндердің оқыту мазмұнының негізгі ғылыми зерттеудің түрлі салаларынан алынған білімді жинақтау және талдау нәтижесінде өңделген жалпы әлем туралы түсініктің кіріктірілген жүйесін бейнелейтін ғылымның ерекше компоненті ретіндегі әлемнің ғылыми бейнесі болып табылады. Жаратылыстану пәндерінің әр қайсысының маңызы өте ерекші. География, биология, физика, химия пәндерінің жетістіктері адамның қоршаған орта туралы түсініктерін өзгертеді. Қазіргі замандағы жаратылыстану ғылымының жетістіктері негізінде өркениеттің бейнесі. Жаратылыстану пәндерінің ішіндегі география, биология пәндері оқушылардың дүниетанымын қалыптастыруда аса маңызды тәрбиелік қызмет атқарады. География, биология пәндерінің пәні білімінің негізгі принциптерінің бірі: ғылыми ұғымдарды кіріктіру, ұғымдарды қарапайымнан күрделіге және нақтыдан абстрактіліге қарай қалыптастыру, оқушылардың жас ерекшеліктерін және олардың өмір тәжірибелері мен білімдерін ескере отырып, дамытушылық, тәрбиелік, өлкетанушылық және экологиялық білім беру. Ғылыми жаратылыстану білімі негізгі жалпы және жалпы орта білім берудің құрамды бөлігі ретінде 12 жылдық мектеп мақсатынан туындайтын жан-жақты жетілген тұлғаны қалыптастыруда өз үлесін қосу. География, биология пәндерін ЖББОМ арнаулы жабдықталған зертханалықтардың жұтаңдығы немесе мүлде жоқтығы көптеген қиындықтарды тудырады. Осының да салдарынан оқушылар арасында пәндер бойынша үлгермеушілік туындап отырады. Қарапайым эксперементтердің алуан түрлілігі және олардың ережелерін өзгертуге болатындығы үлгерімі төмен оқушылардың бұл жұмыстарды жеңіл, әрі жылдам игерулеріне ыңғайлы. Бастауыш сыныптан 5 сыныпқа келегенде де жалпы жаратылыстану пәндерін біріктіріп, дүниетану және жаратылыстану деп оқыса, 6 сыныптан бастап география, биология пәндерін бөлек оқиды. Сондықтан 6 сынып оқушыларының пәнге деген қызығушылықтары анағұрлым жоғары болып, үлгерімі төмен 2-3 оқушығана болады. Ал жоғарылаған сайын пәндердің күрделенуіне және т.б. жағдайларға байланысты үлгермеуші оқушылар саны көбейе бастайды. Оқушылардың қабілеттері екі түрлі әрекетте дамиды. Біріншіден – кез келген бала азамат баласының осы кезге дейінгі жинақталған тәжірибесін меңгертуге бағытталған оқу әрекеті арқылы дамиды, білім, білік, дағдыны қабылдайды. Екіншіден – кезкелген оқушы шығармашылықәрекеттер орындау арқылы өзінің мүмкіндіктерін дамытады. Оқу әрекетінен шығармашылық (эксперементік) әрекеттің айырмашылығы: ол баланың өзін-өзі қалыптасуына өз идеясын жүзеге асыруға бағытталған жаңа әдіс-тәсілдерді іздейді. Экспериментті өзінше, жаңаша шешуге талпыныс жасайды. Осы эксперименттік әрекеттерде іздену жұмысы басты нысана болады. Оқу мен эксперименттік әрекет баланың нақты жағдайды бақылап, тұжырымдау барысында нәтижеге жеткізетін қабілеттерін дамытады. Менің осындай оқушылармен жұмыс жасау кезімде түйгенім, кезкелген баланың үлгерімін жоғарылатуда оқу әрекетімен эксперименттік шығармашылықты дамытудың түрлі жолдарының ішінде баланың өзіндік зерттеу тәжірибесі әлдеқайда тиімді болып табылады. Білуге деген құштарлық, бақылауға тырысушылық тәжірибеден өткізуге дайын тұру, әлем туралы жаңа мәлімет жинауға талпынушылық қасиеттер балаға тән дәстүрлі мінез болып саналады. Ендеше эксперименттің зерттеушілік, ізденушілік түрлері бала табиғатына тән құбылыс. Бұндай белсенділіктер, оқушының жеке дамуына, өзіндік көзқарастарының қалыптасуына игі ықпал етеді. Алынған тәжірибелердің ерекшелігі мен қарапайымдылығы оларды оқушылардың өз беттерімен орындай алатындығында, және эксперементтер қатары қауіпсіз және арнаулы материалдар мен қондырғыларды, арнайы құралдарды қажет етпей, сыныпта да, үйдеде орындауға болатын тәжірибелерден тұрады. Кезкелген сыныптың үлгерімі төмен оқушыларының өздерін қызықтыратын құбылыстар мен жағдайларды анықтау үшін сұрақтар қойып үйрену дағдысын қалыптастыру, мысалы: «Не болатынын білгім келеді?», «Одан кейін не болады?», «Бұл қалай пайда болды?» деген сияқты баланы қызықтыратын сұрақтарға ауызша жауап беруге үйрету үшін нақты бір экспериментке қарай икемдеу оқушының ізденісін қажет етеді. Балалар сол өздері қойған сұрақтары бойынша қарапайым эксперименттік жұмыстарды бірігіп отырып дайындап, орындайды. Нәтижесін жеке де бірігіп те тұжырымдауға болады. Ғалымдар құбылысты бақылайды, оны түсіну және түсіндіру, жолдарын іздейді, ол үшін эксперимент зерттеу жұмыстарын жүргізеді. Осындай эксперименттер арқылы тәжірибелер жүргізіп, оқушылардың білім сапасын жоғары деңгейге көтеруге мүмкіндік береді. Эксперименттер мынадай реттілікпен жүргізуге болады: 1. Эксперименттің мақсаты: біз не үшін тәжірибе жүргіземіз. 2. Материалдар: тәжірибе жүргізу үшін барлық қажеттілер тізімі. 3. Процесс: эксперимент жүргізуге кезеңдік нұсқау. 4. Қорытынды: күтілетін нәтиженің толық сипаттамасы. 5. Неліктен?: Ғылыми терминдермен толықтай таныс еместерге эксперимент жүргізбестен бұрын тыңғылықты түрде таныстыру. Күнделікті көріп жүретін, бірақ байқалмайтын құбылыстырды эксперимент жүргізу арқылы дәлелдеу. Мысалы: география пәні бойынша судың булануы, тамшының мөлдірлігі, судың күші, толқындар, түйіскен шар, бүктелген газет, қалай жылдамырақ?, кориолис эфектісі, тұз, көпіршіктер, бутербррод, бұлт қалай пайда болы?, тас жегіш, сынық қасық, ауаның қысымы, жаңбыр, жоғары төмен, алма, топырақ, шіріген жапырақ, торт «напалион», құрақ көрпе), биология пәні бойынша (жапырақтың тыныс алуы, өсімдіктің булануы, қоректену фабрикасы, төменнен жоғары, жарыққа бағытталу, көз қысу, қорылдау, қате сигнал, терінің түсі, иілгіш қылқалам, есту қабілетін тексерейік, шарды үрлеу, тағам түрлеріне көгерген нан, қорғаныш, шырмауық, аш саңырауқұлақтар, өсетін бактериялар, жануарларға дымқыл дем, шұбалшаңның иіс сезуі, балықтың жасы, жарқырауық) т.б. Үлгерімі төмен оқушылар саны география пәні бойынша 16, биология пәні бойынша 22 оқушы. Үлгерімі төмен оқушылардың география және биология пәндері бойынша сапа көрсеткіші. Қарапайым эксперименттердің нәтижесінде үлгерімі төмен оқушылардың кейбір қабілеттерінің көрсеткіші. Алынған эксперементтік тапсырмаларды оқушылар орындау барысында жас жеткіншектердің еп, дағдылары қалыптасып, дамып, география-биология піндерінің тақырыптарынан және зертханаларынан күнделікті өмірге қолданылып, көптеген күрделі сұрақтарға қарапайым жауап беруге жеңілдіктер береді екеніне көз жеткізіп, үлгерімі төмен оқушыларымның қатары азайса да, сол оқушылардың пәнге деген қызығушылықтары артып, қосымша сабақтарды босатпауға тырысады. 1. Орта жалпы білім беретін қазақ мектептернің 5 сыныбына арналған «Жаратылыстану» курсының бағдарламалары, Алматы-2001ж. 2. Есназарова Ұ.Ә., Бекалай Н.К. Жаратылыстану 5 (оқулық) - 2003. (Географиядан Республикалық Арнаулы мектебі). 3.Киктев С.В. Естествознание – 5-6., Интегративный пропедсвтический естественнонаучный курс. 2002г. 4. Туғанбаев Ә.О., Айтжанова Г.Қ., Рахманова Г.А., Тлеубай С.Т. Жаратылыстану пәндерінен қарапайым экспереименттер (әдістемелік құрал) Қарағанды, 2011ж. | |
| Просмотров: 2115 | Комментарии: 6 | |
Четверг, 2024-12-19, 11:10 AM
Приветствую Вас Гость
Приветствую Вас Гость
Форма входа |
|---|
Социальные закладк |
|---|
Поиск |
|---|
Друзья сайта |
|---|
Теги |
|---|
Статистика |
|---|