Дарынды балаларды оқыту мен тәрбиелеуді ұйымдастырудағы басты міндет- балалардың қабілеттерін жан – жақты аша түсу үшін дарындылықтың ерекшелігін анықтау болып табылады.
Балалар бойындағы дарындылықты анықтау- маңызды мәселелердің бірі.
Дарынды балаларды анықтаудың мынадай ұстанымдары тұжырымдалды:
1. Түрлі ақпарат алу көздерін пайдаланып бала қабілеттерін кең көлемде қамтуға мүмкіндік беретін мінез- құлқы мен іс-әрекетін жан- жақты бағалау;
2. Баланы танып- білу мен зерттеу( баланың түрлі жағдайдағы іс- әрекетін кең уақыт көлемінде бақылау);
3. Баланың қызығушылығы мен бейімділігіне барынша сәйкес келетін қызмет аясында баланың іс-әрекетіне талдау жүргізу.
4. Жұмыс нәтижесін талдау, бақылау, әңгімелесу, мұғалімдер мен ата- аналардың сараптамалық бағалары, баланың эксперимент жағдайындағы нақты іс-әрекетін бағалаумен байланысты психодиагностиканы эксперименттік маңызды әдістеріне сүйену.

Бала бойындағы қандай да бір дарынды анықтауда пайдаланатын әдістердің бірі ретінде сауалнамалар қолданылады. Сонымен қатар сауалнамалар өте ыңғайлы психолшемдік құрал екенін де ұмытпау керек.
Дарынды балаларды анықтау мәселесі-орта білім беру мектептердегі балалардың танымдық және тұлғалық дамуы үшін жағдайлар жасау мәселесі деп қарастырылуы қажет.
Бала дарындылығы диагностикасы алуан түрлі болғанмен ақыл- ой, креативтілік пен қабілет сияқты көрсеткіштерді диагностикалаудың негізі ретінде алуға болады.
Әрине кез келген адам сияқты кез келген дарынды бала да өз алдына ерекше болып келеді. Дегенмен, балалардың арасында ортақ және ұқсас қасиеттерді бар балалар топтары жиі кездеседі.
Оқушылар дарындылығын анықтайтын, олардың пәндік қабілеттерін ашық көрсете алатын Айзенк тестері болып табылады.
Біздің ұсынып отырған сөздік тест тапсырмалары Айзенк әдіс темесі бойынша жасалған.
Тест тапсырмаларын оқушылардың лингвистикалық( қазақ тілі бойынша) ойлау қабілетінің деңгейлік көрсеткіштері ретінде қабылдауға болады.

Сөздік тест тапсырмалары
1. Жақшаның екі жағында тұрған сөздердің мағынасын ашатын сөзді табындар:
Тағам (….)дене мүшесі.
2. Көп нүктенің орнына бірінші сөздің соңы, екінші сөздің басы болып келетін сөзді табыңдар:
Қай (….) сат
3. Қатардағы буындарға ортақ жалғау қосып мағыналы сөздерді жасаңдар
Ай
Қай
Сал
Құй
Ты
Та
4. Анаграмманы шешіп, артық сөзді табыңдар
К О Х Й Е К
С Н И Н Е Т
Ұ Л Қ А Қ
Л У Ф О Б Т
5. Жақшаның сыртында тұрған сөздердің мағынасын ашатын сөзді табыңдар
Сан есім (…) іс -әрекет
6. Көп нүктенің орнына бірінші сөздің соңы, екінші сөздің басы болып келетін сөзді табыңдар
Жаз (…) шам
7. Анаграмманы шешіп, артық сөзді табыңдар
М Ә К І Р Ә Ш
Е М І Р Ә
Ш Ә К Ү Л
М Ұ Р Қ А Н З Ы Ғ А
8. Үш сөзге де ортақ келетін сөздің басын табыңдар
жат
сөз
құс

9. Жақшаның сыртында тұрған сөздердің мағынасын ашатын сөзді табыңдар
Жәндік (….) құрал
10. Көп нүктенің орнына бірінші сөздің соңы, екінші сөздің басы болып келетін сөзді табыңдар
Шө (…) ке
11. Артық сөзді табыңдар
О Ч Т П О
А И Д Р О
Ф А Г Р Е Л Т Е
Р А Г Ү З Л
12 . Үш сөзге ортақ келетін сөздің басын табыңдар
рек
еңкі
мек
13. Көп нүктенің орнына бірінші сөздің соңы, екінші сөздің басы болып келетін сөзді табыңдар
Сау (…) қап

14. Жақшаның сыртында тұрған сөздердің мағынасын ашатын сөзді табыңдар
Түс (….) шөп
15. Артық сөзді табыңдар

А П Н И С Е Л Ь
М Ұ Т А Л Р
З Ы Н А Қ
Б Ә С І З
16. Қатардағы сөздерге ортақ жалғауды табыңдар
ұйқ
ж
қ
б
т
жу
тұт
жар
ықыл
тал
алм
17. Көп нүктенің орнына бірінші сөздің соңы, екінші сөздің басы болып келетін сөзді табыңдар
Шын (…) ыршық
18. Артық сөзді табыңдар

М Е Қ А Д У Й Т
Л Ы П А М А Қ Р
З А Ғ Ы Л Қ А Д Қ
Ш У Н А Р А Л Ү Г
Д Ы Р Ы Н О Қ
19. Қатардағы сөздердің ортақ буынын табыңдар
да
қа
са
ба
мол
ша
ұр
а
ой
жы
ша
20. Жақшаның сыртында тұрған сөздердің мағынасын ашатын сөзді табыңдар
Адамның жасы (….) төсек орын жабдығы
21. Көп нүктенің орнына бірінші сөздің соңы, екінші сөздің басы болып келетін сөзді табыңдар
Ма (….) шық
22. Артық сөзді табыңдар
С Ы Р Қ А Қ
К Ү Л Т І
Т Ы С А Н А Р
К Е Т Е Р
23. Екі сөздің де мағынасын ашатын сөзді табыңдар
Ай аты (….) жыл мезгілі
24. Қатардағы сөздердің жалпы буынын табыңдар
Қал
Сал
Қай
Ай
Құй
Тар
Сыр
Ынты
25. Көп нүктенің орнына бірінші сөздің соңы, екінші сөздің бас болып келетін сөзді табыңдар
Тұт (….) тық
26. Артық сөзді табыңдар

З М А Т Е
Т Е Р І С
Д І Л Е
Р А Ж П И
27. Жақшаның екі жағында тұрған сөздердің мағынасын ашатын сөзді табыңдар
Киімнің бөлігі (….) өзенді көмкеріп тұрады
28. Бірінші сөздің соңы, екінші сөздің басы болатын сөзді табыңдар
М (….) у
29. Артық сөзді табыңдар
С Л О О
О К О Т И
О О Т Р О Н Т
Р Е Б Л А Г Д
30. Қатардағы сөздердің ортақ буынын табыңдар
со
та
қас
ша
ыс
ба
31. Қатардағы сөздердің жалпы буынын табындар
а
дан
дарма
ла
ыл
ыз
ыр
32. Екі сөздің мағынасын ашатын сөзді табындар
Жануар (….) грамматикалық термин
33. Көп нүктенің орнына бірінші сөздің соңы, екінші сөздің басы болып келетін сөзді табыңдар
Тама (….) пан
34. Артық сөзді табыңдар
Р Ы Н А Қ
Ғ О Р Й Т А
А Ш Ғ А Л А
Ф Е Л И Н Д Ь
35. Қатардағы сөздердің ортақ буынын табындар
ау
ман
та
тақ
ын
ыс
талық
амал
ақ
ақшы
36. Көп нүктенің орнына бірінші сөздің соңы, екінші сөздің басы болып келетін сөзді табыңдар
Ора (….) ақай
37. Артық сөзді табыңдар

Н Й Е Н Й Э Ш И
Б Й А А
К З А А Л Ь Б
Л Ы Б М А Ж
38. Екі сөздің де мағынасын ашатын сөзді табыңдар
Іс-әрекет (….) жануар
39. Қатардағы сөздердің ортақ буынын табыңдар

Ор
Қыс
А
Ша
Сал
Тал
Шын
Ұн
40. Көп нүктенің орнына бірінші сөздің соңы, екінші сөздің басы болып келетін сөзді табыңдар
Дене мүшесі (….) қырат
41. Көп нүктенің орнына бірінші сөздіңсоңы, екінші сөздің басы болып келетін сөзді табыңдар
А (….) сыр
42. Артық сөзді табыңдар

Л И Д Е Т А Д Е Р
Р Ы С М Ұ Қ А Қ
С А М А
К І Ш Е Й Р
43. Екі сөздің де мағынасын ашатын сөзді табыңдар

Дене мүшесі (….) сөйлеу құрал
44. Көп нүктенің орнына бірінші сөздіңсоңы, екінші сөздің басы болып келетін сөзді табыңдар
Қара (….) тығу
45. Қатардағы сөздердің ортақ буынын табыңдар
Б
С
Т
Л
Ш
Д
Қ
Ж
Н
46. Артық сөзді табыңдар
Ғ А Р М А Ш Б А Д
К Е Ш І
Р Ы И С
Л Ұ Қ Ы Н
47. Қатардағы сөздердің ортақ буынын табыңдар
С
Қ
М
Ж
48. Көп нүктенің орнына бірінші сөздіңсоңы, екінші сөздің басы болып келетін сөзді табыңдар
Жасырын (….) ша
49. Қатардағы сөздердің ортақ буынын табыңдар
на
қын
дар
ран
мақ
тыс
қас
бын
ып
50. Артық сөзді табыңдар

Ж Е Ә
Б А Р Ы М О Д
Л І Ң І С
К Ә П Е

Сөздік тест тапсырмалары
Жауаптар

1. ТАМАҚ
2. Мақ
3. Құлақ. Басқа сөздердің шешімі; хоккей, теннис, футбол
4. мақ
5. жүз
6. ық
7. Шәкәрім. Басқа сөздердің шешімі: Әміре,Күләш,Құрманғазы
8. қара
9. ара
10. Бере
11. Гүлзар.Басқа сөздердің шешімі: почта, телеграф, радио
12. үй
13. ал
14. көк
15. Сәбіз.Қалған сөздерде а дауысты кездеседі: апельсин,алхоры,алмұрт,қызан
16. ас
17. тақ
18. Орындық.Қалған сөздер аңдар атаулары:түймедак,қалампыр,қызғалдақ,раушангул
19. ла
20. жастық
21. қала
22. Терек.Қалған сөздер аңдар атаулары: қасқыр,түлкі,арыстан
23. маусым
24. мақ
25. ас
26. Париж. Қалған сөздер өзендер атаулары: Темза,Ертіс,Еділ
27. жаа
28. ақта
29. Белград.Қалған сөздерге дауысты О кездеседі: Осло,Токио,Торонто
30. қыр
31. ау
32. барыс
33. ша
34. Дельфин.Қалған сөздер Қыран,Торғай,Шағала құстар атаулары
35. ор
36. мал
37. Эйнштейн.Қалған сөздер атақты ақын- жазушылар аттары: Абай,Бальзак,Жамбыл
38. ат
39. тақ
40. бл
41. тақ
42. Теледидар.Қалған сөздер жәндіктер атаулары:құмырсқа,маса, шіркей
43. тіл
44. жат
45. ақ
46. Бағдаршам.Қалған сөздер жануарлар атаулары: сиыр,ешкі,құлын
47. ол
48. бақ
49. ай
50. Домбыра. Қалған сөздер отбасы мүшелері атаулары: әже,сіңлі,әпке