Коллеги - педагогический журнал Казахстана
Учительские университеты
| Главная » Статьи » В помощь учителю » Физика |
Қысым. Қысым бірліктері. Сұйықтармен газдар арқылы қысым берілуі. Паскаль заңы. Сұйықтың және газдың ішіндегі қысым.
| Ақтөбе облысы Мұғалжар ауданы Қандыағаш қалалық №3мектеп-гимназиясының физика пәні мұғалімі Сидағалиева Сара Мұханбетярқызы Сабақтың тақырыбы. Қысым. Қысым бірліктері. Сұйықтармен газдар арқылы қысым берілуі. Паскаль заңы. Сұйықтың және газдың ішіндегі қысым. Оқу міндеті. Күштің әсері сол күш әсер ететін тіреу ауданына тәуелді екендігін ұғындыра отырып, қысым шамасын енгізу. Қысым өлшем бірліктерін Паскальді енгізу. Қысымның Паскальдан басқа еселік, үлестік бірліктерін көрсету. Сұйықтар және газдың ішіндегі қысымды ауырлық күші нәтижесінде ұғындыру. Тәрбиелік міндеті. Оқушының диалектикалық дүниетанымын қалыптастыру. Паскаль заңының сұйықтарға практика жүзінде қолдану негізінде физика құбылыстарының обьективтігі мен құбылыстарының танымдылығына сенімін тәрбиелеу. Қысымға байланысты еңбек жазған ғалымдардың еңбегін дәзгіндеу. Дамыту міндеті: Логикалық пайымдауды жетілдіру, таныс дүниеден жаңа проблема тудыра білу, білімді сапалық сипаттағы есептермен жауап іздестіруге қолдану. Қайталау міндеттері: Денелердің өзара әсері, «күштердің түрлерін», «Салмақ», «Ауырлық күштерін» қайталай отырып, білімді одан әрі тереңдету ғылым мен техника негізінде танымдылық қызығушылықты арттыру. Сабақтың түрі: Аралас сабақ. Сабақтың әдісі: Түсіндірме иллюстрациялық тәсіл. Сабақтың көрнекілігі: Паскаль шары. Ыдыс, шар, су, шеге,құм. Сабақтың барысы: 1.Ұйымдастыру. 2.Өткен сабақты қайталау А) Сұрақтарға жауап беру Ә) Сынақ хат 3. Жаңа сабақ түсіндіру. А) Түсініктер беру Ә) Бейне таспа 4. Бекіту. А) Сұрақтар қою Ә) Есептер шығару 5. Үйге тапсырма. 6. Оқушыларды бағалау. 1.Ұйымдастыру – сыныпты оқуға дайындау, оқу-құралдарын парта үстіне шығарып сабаққа бейімделеді. 2. Оқушылар біз өткен тарауда күш, күш бірліктерін, күштердің түрлерімен таныстық. Кәне кім айтады? 1. Күш дегеніміз не? Күшті қалай байқаймыз?2.Ауырлық күші дегеніміз не? 3. Салмақ туралы кім айтады? 4. Салмақ пен ауырлық күші арасындағы ұқсастықпен айырмашылық? Сынақ хат: 1. Ауырлық күшін сипаттайтын формуланы көрсет. А)p*v Ә) m/p Б) д*v В)mд. 2. Жерде тұрған массасы 2кг денеге әсер ететін күш неге тең? А) 2Н Ә) 20Н Б) 0,2Н В) 54Н 3.Күшті өлшейтін прибор? А) таразы Ә) диномометр Б) Серіппе В) ролик 4. Күштің өлшем бірлігі не? А) Н Ә) кг Б) Н/м2 В)кг/м3 5. Серпінділік күші қалай бағытталады? А) Ауырлық күшіне қарама қарсы Ә) Ауырлық күшімен бағыттас В) Салмақ күшімен, ауырлық күшіне қарсы бағытталған күш. 6. Ауырлық күші қандай шамаға тура пропорционал? А) массаға Ә) тығыздыққа Б) көлемге В) уақытқа 7. Кез-келген заттың молекулалары қалай әсерлеседі? А) тек тебіледі Ә) тек тартылады Б) тартылады және тебіледі, өте кішкентай қашықтықта F теб » F тар. В) тартылады және тебіледі, өте кішкентай қашықтықта F теб » Т тар. Жаңа сабаққа көшу. Сабақтың тақырыбы, мақсаты айтылады. Қыс мезгілі қармен жүру қиын, өйткені біз басқан сайын қарға омбылаймыз. Жүк бар адам жүгі жоқ адамнан гөрі қарға омбылайды неге? Салмақ Ал шаңғысыз адам қарға омбылайды, шаңғымен неге омбыламайды? (екеуіне әсер ететін). Адам қарды 2 жағдайда өзінің салмағымен басады. Р1=P2. Бірақ күштің әсері әр түрлі, өйткені адам шаңғымен және шаңғысыз қысым түсіретін беттің ауданы әр түрі. Р1—S1 P2—S2 S1—S2. Сондықтан адам шаңғымен тұрғанда қар бетінің әрбір кв-т с-метр ауданын шаңғысыз тұрғаннан гөрі жиырма еседен аз күшпен қысып басады. Сонымен күш әсерінің нәтижесі тек оның модуліне ғана емес, ол әсер ететін 1 беттің ауданына тәуелді. Қысымды табу үшін бетке 1 әсер ететін күшті беттің ауданына бөлу керек. Қысым = Күш немесе Р=F ; (1) р-қысым. Аудан S F- бетке әсер етуші күш. S- беттің ауданы. Мәні жағынан үлкен күш өзі әсер ететін ауданға көбірек қысым түсіреді. Қысым бірлігін тағайындайық. F-күш Н, S- аудан м2, олай болса (1) фор-н қысым бірлігін ретінде ауданы 1м2 бетке әсер ететін 1Н күштің осы бетке 1 түсіретін қысымы алынады. 1971 жылы салмақ және өлшем бойынша өткізілген ХIV бас конференциясы СИ системасы бойынша қысым бірліктері үшін Паскаль алынды. Себебі: (Франция) француз ғалымы Блез Паскаль қысым туралы көптеген зерттеулер жүргізіп, еңбектер жазған. Сонын құрметіне алынған (қысқаша Па) 1Па=1Н. М2; Паскальдің гектопаскаль, килопаскаль д.а үлестік өлшем бірліктері бар. 1к Па =1000Па. 1Па = 0,001кПа. 1кПа=100Па. 1Па=0,01г Па. Практикада қысымды арттыру, кеміту жолдары. Үстелшеге үстіне тағы (тастап) қойып, бақылау, шегенің тереңірек байлағанын көрдік. Күш F көп болса, Р-қысымда көбірек болады. Шаңғышы шаңғысын ауданы үлкен шаңғымен алмастырсын, немесе үстелдің тіреу ауданын үлкейтейін, үстел құмға батар батпас болады. Бұдан байқайтынымыз- аудан үлкен болса, қысым аз. Тірі табиғатта-тіс,тырнақ,тұмсық, сұйықтардың айыр-ы. Оқушыларға сұрақ. 1. Газдардың басқа денелерден айырмашылығы неде? 2. Газ молекулалардың орналасуы? Ыдыс ішінде газ бар. Газ молекулаларының үлкен жылдамдықпен етсіз қозғалысы- ыдыс қабырғаларына соқтығысу туғызады. Газ молекулалары өте көп, сондықтан олардың соқтығысу соны көп. Газ молекулаларының соқтығысуынан газдың ыдыс қабырғасына түсіретін қысымы пайда болады. Тәжірибе түсіндіру. Қысым артады. Сонымен қорытынды: газ молекулалары ыдыс қабырғасына неғұрлым жиірек және күштірек соғылса, неғұрлым қысым көп болады. Мысалы: Күн сәулесіне қызған камерадағы қысымнын артуы, кейде ол жарылып кетеді. Оқушылар сұйықтың қандай қасиеттерін білесіңдер. 1.V-сақтайды, өздері құйылған ыдыстың формасын қабылдайтындығын айтады. Сұйықтың аққыштығы-молекулаларының қозғалғыштығы. Сұйық пен газдардың қатты денелерден ерекшелігі-олардың жеке қабаттарының және ұсақ бөлшектерінің 1-1не қатысты барлық бағытта еркін орын ауыстыра алуында. Олай болса, газға, сұйыққа түсірілген қысым молекулалардың еркін қозғалыстығынан күш әсер бағытымен ғана беріліп қоймай олардың әрбір нүктесіне таралып беріледі.Осы қағиданы Паскаль дәлелдеп, былай тұжырымдаған. Паскаль заңы тәжірибе жөнінде көз жеткіздік. Қазір толып жатқан машиналармен механизмдер осы Паскаль заңы бойынша жұмыс істейді. Гидравликалық машиналар (гидровликос сулы-грек сөзі), гидровликалық прес (жауыптастау), пневматикалық машиналар блен аспаптар (газдың қысымды жеткізу қасиетіне). Біз келесі сабақтарда атмосфералық қысыммен, қысым өлшейтін приборлармен танысамыз. Сабақты бекіту. Кысым деп нені айтады?Кандай қысым бірліктерін білесіңдер? Бейне-таспа қарандаштың түсіретін қысымы, 2-жағдайда, оқушылардың білімін тексеру. Паскаль заңы- шарды үрген кездегі қысымның таралуын, техникада, өмірде қысымның қасиетін пайдалану. (қысымды өлшейтін приборларды таныстыру. Анероид, манометр, барометр, Альтиметр). Бекіту есептері: 1.Салмағы 2-бірдей дене көрсетілген, олардың үстелге түсіретін қысымы бірдей ме? (плакат бойынша) 2. Кірпіштің 2-жағдайдағы әсер етуші күштер және қысым күштері бірдей ме?(суреттеме) ЕСЕПТЕР ШЫҒАРУ | |
| Просмотров: 1727 | |
Понедельник, 2024-11-18, 9:23 AM
Приветствую Вас Гость
Приветствую Вас Гость
Форма входа |
|---|
Социальные закладк |
|---|
Поиск |
|---|
Друзья сайта |
|---|
Теги |
|---|
Статистика |
|---|