Ақтөбе облысы
Әйтеке би ауданы
Милы орта мектебінің мұғалімі
Қалдығарина Әлия Ильясовна
Тәрбие сағаты.
Тәрбие сағатының тақырыбы: Бүгін бізге қайта оралды заңғарлар,стаоиндік тозақтарда жанғандар.
Тәрбие сағатының мақсаты: 1937 жылы әкімшіл-әміршіл саясаттың кезіндегі елінің ертеңін ойлап, халқының қамын жеген ұлдары мен қыздарына ешқандай кінәсіз "халық жауы" деген ат таңылып жазаланғандары туралы мәліметтер беру.
Егеменді еліміздің келешегі үшін, аянбай еңбек ететін, еңбекқор,Отанды қорғайтын,бейбітшілікті сақтап, халықтар достығын нығайтуға үлкен үлес қосатын иманды, адамгершілігі мол, білімді,саяси сауатты,өткен тарихымызда деген ұлттық көзқарамызды қалыптастыру, Отансүйгіштікке тәрбинлеу.
Оқушылардың ойлау,есте сақтау,қосымша әдебиеттерімен жұмыс жасау, ізденімпаздық қабілеттерін дамыту.
Тәрбие сағатының көрнекілігі: "Сөнбес жұлдыздар" жиналмалы кітабы, "Тағдырлар тағылымы","Қайран ерлер болмаса ел жетім" альбомдары, Ақтөбе энцеклопедиясы, баспасөз материалдары,слайд.
Тәрбие сағатының әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру,блум рамашкасы,синквейн.
Сабақтың барысы:
Мұғалімнің кіріспе сөзі (слайдтармен көркемделіп тұрады.):
Тарихи тағылым.Өткенімізге шегінс жасаған кезде ел басына төнген нәубет 30 жылдар ойраны ес тандырардай көріністермен көңілге суық леп соқтырар еді.Рас, мынау ХХІ ғасырдың табалдырығына табан тіреп тұрған ұрпақтың көбісі ол зұламат күндерді көзбен көрген жоқ, бірақ кітап парақтары,баспасөз деректері арқылы біршама білетін болса керек.
Сол күндер суреттерін санада жаңғыртар болсақ,лоардың қағажу көрген үрім-бұтақтары көз алдымызға келгендей.
Я өткен ғасырдың 20-50 жылдарында қызыл ипмерия кезінде жазыөсыз жандарды жазалау, өмір сүріп отырған мекендерінен күштеп жер аудару, психиатриялық мекемелерде күштеп ұстау немесе бас бостандығынан айырып, түрмеге тоғыту,тіптен атудың жаппай орын алған сұмдықтары тарихымыздан белгілі.Осы бір адамзаттың еркіндігіне бағытталған зұлымдық әрекеттердің бастаушысы Сталиннің 30 жылдық режим кезінде тек қана революцияға қарсы үгіт-насихат жүргізгені үшін деген жаламан 4 миллионға жуық адам (жылына 125-130 мың) ату тағы да басқа түрлі жазаларға тартылған екен.Небір айтулы жандарды,олардың жақын-жуықтары "халық жауы", "репрессия құрбандары"
1. Бұл не сөз-репрессия жазалау ма?
Халықты,партияны тазалау ма?
Кез болды адам неге қаза-дауға?
Осы ойлар,ұрпақтарды мазалауда.
2. Қарттарым еске алуға жасқанады,
"Қарағым айтпа оны!"- деп бас бұғады
Болғандай аспан ая,жер тебінгі,
Тағдырлар талқан болып,тас барады.
3. Ұрпағым,ашылады астар әлі
Көрген жоқ тарих мұндай масқараны.
Сылтауы- Троцкий-Бронштейн
4.Шулатты Мокваны-астананы
Сол күндер жанарынан жас тамады,
Түнеріп ашылады қас-қабағы
Деседі "Мұны Сталин білмеген-ді"
Әңгіме міне осыдан басталады.
5.Газеттер "рас" деді мұның бәрі,
От басып шындық сорлы шырылдады
Ұотшыл,ұры, шпион, сатылған- деп
Ілінді мойнына құрықтары.
"Шындық" әні орындалады.
6. Бауыры бауырына бұрылмады,
Ығына бас амандап қырындады
Отанын сатқандардың әйелі деп,
Кесілді арулардың бұрымдары.
Әуелі қанды қақпан құрылғаны,
Абайсыз үрінгендер бұрындағы.
Бұл қалай? Қайдағы жау?-десе біреу
Оның да ертеңіне құрығаны.
М.:- Дүние жүзінде әйел адамды,қыз баланы түрмеге қамау,ату көп болмаған.Кім болса да адамның атақ даңқын тек маңдай тері,адал еңбегі және шындығы бола тұра револьвер мен маузердің алдында тұруын бір қасірет қайғы!Әсіресе әйел адамға....
Қыз балаға.....
Халыққа танымал азаматтардың бірі Телжан Шоанов,әйелі Шонанова шахзада.
7-сынып оқушысы Ильясов Бақытбектің Телжан туралы жинақтаған деректер топтамасына кезек берейік
Көрініс: Шахизаданың тергеуші алдындағы әңгімесінен сұхбат.
М.: -Ақыры 1938 жылы наурыз айында күеуінің жолын қуып "халық жауының" жары ретінде Алматыда НКВД түрмесінде атылды.
"Сен сұлу" әннің сөзін жазған Мағжан Жұмабаев,әйеліне арнап жазған поэмасынан алынған үзіндіге сазгер Шәмші Қалдаяқов ән жазыпхалық жүрегінен орын алған тамаша ән дүниеге келген еді.Ендеше кезекті осы әнге берсек.
1. Қосылды қызылдарға қашып барып
Құшағын бауырына ашып барып
Қиялдан негізі жоқ түңілгенді,
"Алаштық" партиясы жасып қалып
2. Ахмат ертеректе шалыс басқан
Сол қырсық ере берді қалыспастан,
Қырағы белсенділер анық басқан.
3.Несіне шындықты айтпай тартынамыз,
Осы еді алащ деген партиямыз
Бір құйын даламызды шарлап өткен,
Дамытып қалдырыпты артына аңыз.
4. Бұларды туған елін сүйгені рас,
Желігіп жүйкемзге тигені рас,
Жарыққа ұмтылам деп отқа түсіп,
Көңірсіп қанатының күйгені рас.
Ән "Біздің жақта" оқушылар орындауында ,әні мен сөзі Сәкен Сейфуллин атамыздікі
5. Ахмет Байтұрсынов соның бірі,
Өзі өлсе де қалыпты сөзі тірі
саралап,қазақ тілін елеп-екшеп
үйреткен оқымысты нағыз тірі
Сәкеннің өлеңіне Сейфуллин Жолбарыс ағаларың ән жазғын еді "Аққу құс", "Сағындым" осы әндерге кезек берсек.
6. Сол жазды "Тіл құралы әліппені",
Жүйелеп 28 әріптерді
Ат қойып,айдар тағып тілімізге
Түнегін надандықтың жарып келді.
7. Оятып, жазған әрпін үйретіпті,
Жастарды талабы бар үйретіпті,
Сол жастар сауат ашып, арыз жазып,
Ахаңның қабырғасын күйретіпті.
Көрініс: А.Байтұрсыновтың ауыл ақсақалымен сұхбаты.
8.Әуелі қанды қақпан құрылғаны
Абайсыз сүрінгендер бұрындағы
ОГПУ алып келді Жүсіпбекті
Мұның да білейік,-деп сырын кәні.
Көрініс: Ж.Аймауытовты тергу сәтінен көрініс.
М.: - Ал 1938 жылдың ақпан айында бірінші рет "жаппай конвеиер" деп аталатын тәсіл қолданылды.Бұл боынша арнайы жасақталған бөлмеде бірнеше адамды қабырғаға қаратып тұрғызып қояды,сонан олар тергеушілерге керек мәліметтерді беруге мойын ұсынғанша ұйықтаудың өзі былай тұрсын,отыруға рұқсат берілмеген.Кейбір деректерге қарағанда "конвеиердегі" қамаудағылардың көбісі 30-40 тәуліктерге дейін шыдас берген.Олардың ішінде емшекте сәбилері бар жас аналар жіне т.б. жазықсыз адамдар болған.
1.Жазушы, ақын, ғалым ,кең құлашты,алғашқы мүше болған бұл расты
Беделі бір минутта талқан болып,
Еңселеп әкелген де ақ құты қашты
Есіңде болар бәлкім "Алжир", "Карлак",
Арулар шашын жайып, жүрді зарлап
Ұға алмай әлі күнге қайран қалам
Не үшін тән етіме салды қармақ?
Осылай өтіп жатты азаматтар
Киіліп бастарына қаза қаптар
жалынып жалбарынып Сталинге
Жауап жоқ жазылса да наза хаттар
Сол жылдардың қасіреті дарымаған отбасы сірә да кем шығар,басшысың ба?,қосшысың ба? оған ешкім қарамағанға ұқсайды.Әйтеуір іс -қимылынан, не сөзінен секем алар бірдеңе тапты ма? "халық жауысың."
Олар кімдер еді: Б.Майлин,С.Сейфуллин, М.Дулатов,А.Байтұрсынов, Ж.Айиауытов,Ұ.Құлымбетов, Қ.Жұбанов.
Бұл тізімді соза беруге болар еді,жоқ,созбайық.
Біздің облыс бойынша қаншама адам осы зұламатқа тап болды.
Олар: С.Оразалин (Аралтоғай),Т.Шонанов (Ырғыз),Қ.Жұбанов (Ақтөбе облысы Темір ауданы),Былшық би (Қызылжұлдыз),Махмут Сүйінбаев (Милы),Әбдіғани (Милы), Бердиғали,Сердиғали,Жақып қуғын сүгінге ұшыраған милы елді мекенінің зиялы азаматтары, және т.б.
Олар туралы не білеміз?
Осы зиялы адамдардың қазіргі ұрпақтарынан аталары туралы естеліктер тыңдау.
Біз сол бір аяулы да, асыл азаматтарымызды көкректерімге шығарып,есімдерін еске алайық,рухтарына тағзым етейік. (Жеті нана тарату,құран бағыштау).
Елбасымыз 1993 жылы 14 сәуірде "Жаппай саяси қуғын сүргіндер құрбандарын ақтау туралы заңға қол қойды."
Онда тотаритарлық жүйенің құрбанына айналған ата,аға-апаларымыздың ардақты есімдерін қайтарып жазықсыз халық жауы аталған оларға тигізілген моральдік және материалдық залалдардың мүмкін болғанша өтелуі көзделген.
Бес жолды өлең құрастыру стратегисы.
1. Репрессия
Блум рамашкасы әдісі.
Сабақты бекіту.
Үйге тапсырма : Альбом жасап келу.
Источник: http://collegy.ucoz.ru |